Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States of America, USA) − państwo federacyjne w Ameryce Północnej nad Oceanem Atlantyckim, Arktycznym (w Alasce) i Spokojnym. Stolicą Stanów Zjednoczonych jest Waszyngton. USA graniczy z Kanadą i Meksykiem.
Historia[]
Pierwszymi Europejczykami, którzy osiedlili się na tym zamieszkanym głównie przez Indian kontynencie, byli wikingowie w ok. 1000 r. n.e. Pozostało to jednak bez echa i nie uznaje się to za przełomowe wydarzenie.
W 1492 roku przez przypadek do archipelagu Karaibów przypłynął Krzysztof Kolumb wraz z ekspedycją hiszpańską. Powracając do Europy przyniósł wieść o Nowym Świecie i od tego momentu rozpoczęła się intensywna hiszpańska kolonizacja Ameryki, głównie Południowej (z wykluczeniem terenów Brazylii) i Antyli.
Pierwszą hiszpańska kolonią na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych była Floryda (La Florida) - zajęta przez Hiszpanię już w 1565 roku. Pierwszym europejskim miastem na tymże terenie było St. Augustine.
Anglia, również zaimponowana odkryciami geograficznymi Kolumba, postanowiła odkryć drogę do Indii przez północ. Jednak lodowate tereny północnej Kanady i Quebecu zablokowały ekspedycję Johna Cabota w 1497 r. Ten jednak również przez przypadek odkrył nowe tereny.
W 1585 roku powstały tu pierwsze kolonie angielskie, zaś w 1606 roku powstała kompania Wirgińska. Rok później powstała pierwsza stała angielska osada w Nowym Świecie - Jamestown w Wirginii (nazwana na cześć królowej Elżbiety I). Wkrótce rozszerzono włości zależne od Korony i tereny graniczące z Oceanem Atlantyckim nazwano Trzynaścioma Koloniami.
W XVII wieku do Ameryki przybyli purytanie, a ich pierwszym miastem było założone w 1620 roku Plymouth. W 1754 roku wybuchła wojna Wielkiej Brytanii z Indianami i Francuzami, będącej częściowo powodem wybuchu Wojny Siedmioletniej. Rząd brytyjski, z powodu wyczerpania wojną, postanowił nałożyć podatek Trzynastu Koloniom od każdego listu, znaczka, gazety, etc. zwanym Aktem Stemplowym. Ustanowiono go w 1765 r., ale szybko z niego zrezygnowano.
Bostońskie picie herbaty, czyli protest kolonistów wobec polityki handlowej Wielkiej Brytanii, odbył się w grudniu 1773 r. Buntownicy (część ubranych za Indian) zniszczyło ładunek chińskiej herbaty i wyrzuciło go do morza. W konsekwencji zablokowano port co uszkodziło handel w tym regionie. Ta decyzja spowodowała zradykalizowanie relacji z metropolią, co odzwierciedliło się w przyszłej wojnie:
W 1776 r. zaczęła się wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Powodem buntu było m.in. samowolne zarządzenie Brytyjczyków nad kolonistami, poczucie własnej narodowości przez Amerykanów czy wyżej wymieniony Akt Stemplowy.
W wyniku tego w 1776 roku uchwalono Deklarację niepodległości USA i rozpoczęto wojnę o niepodległość USA, czasem zwaną rewolucją amerykańską. W 1787 r. przyjęto pierwszą na świecie konstytucję. W latach 1861-1865 na terenie USA toczyła się wojna secesyjna. Po wojnie do 1877 roku trwał okres rekonstrukcji kraju. W latach 1917-1918 Stany Zjednoczone brały udział w I wojnie światowej. W latach 1929-1933 kraju dotknął wielki kryzys, który spowodował zwiększenie bezrobocia.
Dołączenie USA do II Wojny Światowej było głównie spowodowane japońskim imperializmem i wojną Japońsko-Chińską. Stany Zjednoczone wraz z koloniami francuskimi, brytyjskimi i holenderskimi nałożyły embargo handlowe na Japonię w 1941 r., blokując napływ paliwa potrzebnego do kontynuowania wojny z Państwem Środka. Japonia, chcąc-niechcąc, została zmuszona do zaatakowania USA i jej sojuszników by odblokować handel. Wybrała bazę wojskową Pearl Harbor (ang. - perłowa przystań) na archipelagu hawajskim. Od 7 grudnia 1941 roku do 15 sierpnia 1945 Amerykanie byli w stanie wojny z Państwem Wschodzącego Słońca, ostatecznie wygrywając.
Najważniejsze wydarzenia[]
- 1606 r. - Karta Wirgińska
- 1733 r. - utworzenie Trzynastu Kolonii
- 1776 r. - Deklaracja Niepodległości USA
- 1787 r. - podpisanie konstytucji w Filadelfii
- 1861 - 1865 r. - Wojna Secesyjna
- 1933 - 1939 r. - New Deal
- 1935 r. - koniec amerykańskiej okupacji Filipin
- 3 XII 1941 - 15 VIII 1945 r. - udział w II wojnie światowej
- 1947 - 1989 r. - Zimna Wojna
- 1950 - 1953 r. - wojna koreańska
- 1962 r. - kryzys kubański
- 1960 - 1975 r. - dołączeni USA do wojny w Wietnamie
- 1974 r. - afera Watergate