Podział chrześcijaństwa w XI wieku.
Schizma wschodnia − podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie, które nastąpiło w 1054.
Można powiedzieć, że zaczęło się już w 395, kiedy cesarz Teodozjusz podzielił cesarstwo rzymskie na wschodnie i zachodnie. Z cesarstwa wschodniorzymskiego powstało Bizancjum. Patriarcha bizantyjski uważał się za patriarchę ekumenicznego tj. powszechnego.
Rzym uważał, że tylko on może rozpatrywać problemy doktrynalne. Istotne były także obyczaje w chrześcijaństwie wschodnim i zachodnim. Konstantynopol potępiał stosowanie na Eucharystii niekwaszonego chleba, Rzym brak celibatu w kościele wschodnim. Jednak sami wierzący mieli poczucie należenia do jednego kościoła. Zresztą Konstantynopol i Rzym współpracowały w niektórych dziedzinach jak nawracanie pogan m.in. Słowian.
Przyczynami schizmy było szerzenie się tradycji zachodniej na terenie południowych Włoch, które były pod wpływami bizantyjskimi. Swoje znaczenie miały też próby uniezależnienia się niektórych władców od kościoła w XI wieku, a przecież patriarcha Konstantynopola uważał się za zwierzchnika chrześcijan.
Leon IX wysłał swojego legata do Konstantynopola, a ten w odpowiedzi na zamknięcie łacińskich kościołów wkroczył w lipcu 1054 do świątyni Hagia Sophia i złożył na ołtarzu papieską bullę, która nakładała ekskomunikę na Michała Cerulariusza, patriarchę Konstantynopola. W odpowiedzi Cerulariusz rzucił klątwę na kościół rzymski. Kościoły się rozdzieliły − wzajemne cofnięcie klątw nastąpiło dopiero w 1965.