Powstanie warszawskie − wystąpienia zbrojne ludności cywilnej Warszawy przeciwko wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową. Trwało od 1 sierpnia do 2 października 1944 roku i zakończyło się stłumieniem powstania przez Niemców oraz zburzeniem Warszawy.
Przed wybuchem powstania
Głównym celem polskiej konspiracji było wywołanie międzynarodowego powstania przeciwko Niemcom i wyzwolenie części kraju przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Taka okazja nadarzyła się, kiedy Bolszewicy wkroczyli na Pragę. Niemcy zarządzili, aby wszyscy mieszkańcy Warszawy między 16 a 60 rokiem życia wzieli udział w budowie balisat. Warszawski garnizon AK domagał się więc od komendanta głównego gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego natychmiastowych działań. 31 lipca podjęto decyzję, że powstanie wybuchnie 1 sierpnia o godz. 17:00 (tzw. godzina "W").
Przebieg
Powstanie wybuchło zgodnie z ustalonym czasem. Po początkowych sukcesach powstańców, Niemcy przeszli do kontrataku. 3 niemieckie dywizje, złożone głównie z kryminalistów powypuszczanych z więzienia, uderzyły na zajęte przez powstańców dzielnice Warszawy. Rząd polski na uchodźstwie domagał się od Stalina pomocy dla powstańców, ale nie otrzymali oni odpowiedzi. Pomagać powstańcom próbowali Brytyjczycy i Amerykanie, ale towar, który ze sobą przynieśli został przechwycony przez Niemców. Ostatecznie część armii Berlinga próbowała przecisnąć się przez Wisłę i pomóc Armii Krajowej, ale ponieśli oni ciężkie straty. Powstanie było skazane na klęskę.
Rozmowy kapitulacyjne
Pod koniec września zaczęto rozmowy o kapitulacji powstańców. Komenda Główna AK wywalczyła od Niemców bezpieczne wyjście żołnierzy AK z Warszawy i przeniesienie ich do obozów jako jeńców wojennych. O dziwo Niemcy pozwolili powstańcom wyjść z miasta z bronią w ręku. Ostatecznie powstanie zakończyło się 2 października i obecnie jest uznawane za największą bitwę miejską II wojny światowej.
Źródła
- Encyklopedia powszechna.