Historia Wiki
Nie masz konta?
Zarejestruj się
Advertisement
Zarejestruj się
Historia Wiki
Wolna encyklopedia historyczna
2817
stron
w: Artykuły wymagające poprawy stylu, Urodzeni w 1924 roku, Zmarli w 1970 roku, Węgierscy pisarze

Mihály Váci

Zaloguj się, aby edytować
Stub Ten artykuł został napisany w sposób nieobiektywny.
Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!
Váci Mihály08

Mihály Váci — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Mihály Váci (ur. 1924, zm. 1970) – węgierski poeta, tłumacz, pedagog, dwukrotny laureat nagrody państwowej im. Attili Józsefa, laureat nagrody państwowej im. Kossutha. Przyjaciel Rolanda Antoniewicza. Małżonka: historyk literatury Mária Juhász. Przepadał za Władysławem Reymontem, Marią Konopnicką i Elizą Orzeszkową. Był zapalonym polonofilem, w 1970 r Wiceprezesem Komitetu Założycielskiego Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej, rozwalonego przez bezpiekę. Ofiara morderstwa politycznego.


Życiorys[]

Váci Mihály071

Mihály Váci — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Váci Mihály-Juhász Mária

Mihály Váci z żoną Márią Juhász — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Váci Mihály04

Mihály Váci — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Váci Mihály06

Mihály Váci — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Urząd Historyczny141a

Fragment ściśle tajnego meldunku do bezpieki M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b agenta „Pálos” do Sági R. hdngy 1970. szeptember 21.

Váci Mihály-sírja

Grób Mihálya Váci na cmentarzu Farkasrét

Urodził się 25 grudnia 1924 r w mieście Nyíregyháza, w biednej, bezziemnej rodzinie chłopskiej. Ojciec był pracownikiem torowym koleji państwowych MÁV, a po kontuzji dróżnikiem. Po maturze w Nyíregyházán ukończył studium nauczycielskie, a potem nauczał w szkole podstawowej w jednym z podmiejskich chutorów. W okresie II wojny światowej był żołnierzem w oddziałach pomocniczych, po wojnie pracował w bursie jako dyrektor. Od wczesnej młodości chorował (podczas służby wojskowej nabawił się choroby nerek, co wywołało u niego zakażenie, które przeszło na nogi, później walczył z gruźlicą płuc, która przeszła w astmę płucną), co znacznie osłabiło jego organizm, w wyniku czego sukcesywnie żył w cieniu śmierci. Od wiosny 1949 r dyrektor bursy, a potem referent Wojewódzkiej Rady Narodowej w Nyíregyháza. Jeszcze w tym samym roku przeprowadził się do Budapesztu, gdzie w latach 1950–1954 jest referentem w Ministerstwie Oświaty. Jesienią 1954 r przesłał swoje pierwsze wiersze do Gyuli Illyésa i dzięki jego pomocy opublikowano je w 1955 roku w czasopiśmie „Új Hang”. W tym samym roku ukazuje się pierwszy tomik jego wierszy pt „Ereszalja” (Pod okapem), o którym bardzo pochlebnie wyrazili się krytycy. Z Ministerstwa Oświaty pod koniec 1954 r przeniesiono jego do wydawnictwa podręczników szkolych Tankönyvkiadó, gdzie do 1960 r był odpowiedzialnym za oświatę ludową, a jako redaktor zredagował wiele podręczników literatury pięknej. W 1958 r sześć jego wierszy opublikowano w antologii „Tűz-tánc” (Taniec ognia). W 1961 r ukazał się jego tomik pt „Mindenütt otthon” (Wszędzie w domu), który wzbudził ogólnokrajowe zainteresowanie, nie tylko krytycy, ale także czytelnicy zwrócili na niego uwagę.


Od pierwszego kwartału lat sześćdziesiątych jego popularność tak bardzo wzrosła, że ani jedna ogólnokrajowa impreza nie obyła się bez chociaż jednegi wiersza Mihálya Váci. Brał także aktywny udział w literackim życiu publicznym: był pracownikiem redakcji literackiego tygodnika „Élet és Irodalom”, a potem do śmierci był redaktorem miesięcznika literackiego „Új Írás”. Od 1963 r do śmierci był posłem do Parlamentu Węgier z komitatu (województwa) Szabolcs-Szatmár. Od początku lat sześćdziesiątych XX wieku zaczął uczęszczać do Ośrodka Informacji Kultury Polskiej (OIKP - po upadku komuny znów Instytut Polski) w Budapeszcie, gdzie coraz bardziej pasjonowała jego polska literatura. W 1967 r, dzięki Antalowi Végh, tu poznał Rolanda Antoniewicza, a później również jego ojca Zdzisława, z którymi do końca życia przyjaźnił się. W 1970 r przyłączył się do akcji Rolanda Antoniewicza założenia rozwalonego później przez bezpiekę Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej, deklarując członkowstwo założycielskie oraz przyjmując funkcję Wiceprezesa Komitetu Założycielskiego.


Nie wiedział, że przez to podpisał wyrok swojej śmierci! Jako posła do Parlamentu, bezpieka nie mogła otwarcie represjonować jego, załatwiła więc dla niego podróż do bolszewickiego Wietnamu! Chociaż jego przyjaciel Roland Antoniewicz wiedząc, że choruje na astmę, odradził jemu wyjazd tłumacząc, że klimat Wietnamu jest dla niego bardzo niebezpieczny! Tymczasem Mihály Váci uwielbiał podróżować zagranicę, gdyż podróże wywierały olbrzymi wpływ zarówno na jego sposób myślenia, jaki i na twórczość. Z różnymi delegacjami kulturalnymi był w Związku Sowieckim, we Włoszech, we Francji, w Czechosłowacji i na Kubie. Nie posłuchał przyjaciela i jako członek delegacji kulturalnej pojechał jednak do Wietnamu! Tu od parnego powietrza dostał ostrego ataku astmy, stracił przytomność i 16 kwietnia 1970 r zmarł. Został pochowany na cmentarzu Farkasrét w Budapeszcie. Według oficjalnego komunikatu: „zmarł na wylew krwi do mózgu”. Bezpieka wkrótce zupełnie zablokowała możliwość ukonstytuowania się Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej. U Rolanda Antoniewicza dokonała rewizję domową, ale tylko część dokumentów mogła skonfiskować. Reszta była u wspólnego przyjaciela, również posła do Parlamentu, poety Istvána Simon w budapeszteńskim mieszkaniu przy ul. Raoula Wallenberga, dzięki czemu udało się zachować je dla potomności. Niedługo w tajemniczych okolicznościach również i on zmarł, a Rolanda Antoniewicza starano się deportować najpierw do PRL, a po odmowie władz, gdziekolwiek, ale władze demoludów kolejno odpowiedziały: „nie! Mamy dosyć problemów z własną opozycją”...

(Tylko na marginesie: Nic dziwnego, że TPWP już w chwili zakładania znalazło się na indeksie, a jej założycieli starano się zamordować lub „wyłączyć z obiegu”! W ściśle tajnym meldunku do bezpieki nr. M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b agenta „Pálos” do Sági R. hdngy 1970. szeptember 21 m.inn. Roland Antoniewicz podczas organizowania Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej stale podkreślał: „Obecnie jeszcze wszystko jest w porządku, ale w Związku Sowieckim są takie problemy wewnętrzne natury politycznej, z powodu których prędzej czy później musi poddać swoje pozycje zagraniczne w Europie Środkowej. I wówczas stosunki polsko-węgierskie należy podnieść na poziom europejski. Te stosunki stanowić będą gwarancję pokoju Europy Środkowej. W interesie tego nasze cudowne tradycje z niedalekiej przeszłości, przyjaźń obu narodów musimy dowodzić. To nasze pokolenie zrobi porządek w Europie Środkowej bez Związku Sowieckiego, dlatego też wspólne tradycje trzeba utrzymywać w czujności.” [1] W tym raporcie oddzielnie nadmieniono udział Mihálya Váci w organizowaniu TPWP!)



(Na podstawie książki Rolanda Antoniewicza: Koryfeusze węgierskiej komuny i ich wrogowie.- wspaniałego polsko-języcznego abecadła biograficznego, ilustrowanego wieloma zdjęciami i dokumentami, od ponad 20 lat oczekującego na wydanie i wydawcę.)

Nagrody[]

  • Nagroda Państwowa im. Attili Józsefa (1956, 1962)
  • Nagroda Państwowa im. Kossutha (1965)

Książki[]

  • Ereszalja. Versek. (Pod okapem. Wiersze) Budapeszt. 1955, Magvető.
  • Bodza. Versek. (Bez. Wiersze.) Budapeszt 1959, Magvető.
  • Mindenütt otthon. Versek. (Wszędzie w domu. Wiersze) Budapeszt 1961, Szépirodalmi Kiadó.
  • Twardowskij, Aleksandr: Egyre messzebb (Coraz dalej). Przekład Mihály Váci. Budapeszt 1962, Európa Kiadó.
  • Szegények hatalma. Versek. (Władza biednych. Wiersze.) Budapeszt 1964, Magvető.
  • A zsezse-madár. 1960-1964. Tanulmányok, cikkek, vallomások. Budapeszt 1964, Szépirodalmi Kiadó.
  • Kelet felől. Válogatott versek. (Od Wschodu, Wiersze.) Budapeszt 1965, Magvető.
  • Akác a forgószélben. Válogatott versek.(Akacja w wirze powietrznym. Wiersze wybrane.)  Budapeszt 1966, Kozmosz Könyvek.
  • Eső a homokra. Versek. (Deszcz na piasek. Wiersze.) Budapeszt 1968, Magvető.
  • A sokaság fia. Posztumusz versek. (Syn mnogości. wiersze pośmiertne.) Budapeszt 1970, Szépirodalmi Kiadó.
  • Százhúszat verő szív. Válogatott versek. (Serce bijące stodwadzieścia. Wiersze wybrane.) Budapeszt 1971, Magvető.
  • Toldi feltámadása. Összegyűjtött prózai írások. (Zmartwychwstanie Toldiego. Proza zebrana.) Budapeszt 1972. Szépirodalmi Kiadó.
  • Utazás Bürokronéziában. Szatirikus korkép, mely 1950-1967 között íródott. (Podróż po Biurokracjonezji. Panorama satyryczna, napisana w latach 1950-1967.) Budapeszt 1978. Magvető.
  • Váci Mihály összegyűjtött művei. (Zebrane dzieła Mihálya Váci) Budapeszt 1979, Magvető.
  • Értelmes terhek alatt. Válogatott versek. (Pod rozsądnym ciężarem. Wiersze wybrane.) Budapeszt 1984, Szépirodalmi Kiadó.
  • Rózsák a jégen. Válogatott prózai írások. (Róże na lodzie. Proza wybrana.) Budapeszt 1990, Magvető.
  • Valami nincs sehol. Válogatás Váci Mihály verseiből. (Czegoś nigdzie nie ma. Wybór wierszy Mihálya Váci.) Miszkolc, 1994, Felsőmagyarország Kiadó.
  • Valami nincs sehol. Váci Mihály, Simon István és Garai Gábor válogatott versei. (Czegoś nigdzie nie ma. Wybór wierszy Mihálya Váci, Istvána Simona i Gábora Garai.) Budapeszt 2003, Papirusz Book Kiadó.
  • Lobogó jegenyék. Ismeretlen napló 1956 októberéből, versek és vallomások. (Trzepoczące  topole. Bieznany dziennik z października 1956 r, wiersze i wyznania.) Budapeszt 2004, Közdok Kiadó.
  • Pirók, télen. Gellérthegy, Lágymányos tájékairól. Versek, próza, beszélgetések Budapeszt 2005, Váci Mihály Kör.

Literatura[]

Przypisy[]

  1. ↑ „Most még minden rendben van, de a Szovjetunióban olyan belpolitikai problémák vannak, melyek miatt külpolitikai pozicóit előbb-utóbb fel kell adnia Kelet-Európában. És ekkor a lengyel-magyar kapcsolatokat európai szintre kell emelni. Ez a kapcsolat lesz a záloga Közép-Európa békéjének. Ennek érdekében a közelmúlt nagyszerű hagyományait, a két nép barátságát bizonyítanunk kell. A mi nemzedékünk fog rendet teremteni egy Szovjetúnió nélküli Közép-Európában, ezért a közös hagyományokat ébren kell tartani.” M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b „Pálos” Sági R. hdngy 1970.szeptember 21. — Történeti Hivatal — Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára — Szigorúan Titkos!
Treści społeczności są dostępne na podstawie licencji CC-BY-SA, o ile nie zaznaczono inaczej.
Advertisement

Fan Feed

More Historia Wiki