Historia Wiki
Nie masz konta?
Zarejestruj się
Advertisement
Zarejestruj się
Historia Wiki
Wolna encyklopedia historyczna
2817
stron
w: Artykuły wymagające poprawy stylu, Węgierscy politycy, Urodzeni w 1918 roku, Zmarli w 1946 roku

Tibor Pethő

Zaloguj się, aby edytować
Stub Ten artykuł został napisany w sposób nieobiektywny.
Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!
Újságírók-PethőTibor

red.Tibor Pethő

Tibor Pethő (ur. 3 grudnia 1918 w Budapeszcie, zm. 7 grudnia 1996 tamże) – węgierski liberalno-prawicowy dziennikarz, literat, polityk, do 1945 r działacz Narodowej Partii Chłopskiej, poseł do Parlamentu, syn dziennikarza Sándora Pethő — założyciela prawicowego dziennika „Magyar Nemzet”, od upadku komuny organu partii rządowej FIDESZ. Od 1942-go, a potem od 1960-go do śmierci ponownie st. redaktor Magyar Nemzet, a potem redaktor naczelny, członek, a potem Prezes Komitetu Redakcyjnego, komentator polityki zagranicznej dziennika telewizyjnego Magyar Televízió, poseł do Parlamentu Węgier, Wiceprezes a potem Prezes węgierskiej organizacji dziennikarskiej Magyar Újságírók Országos Szövetsége (MÚOSZ), Wiceprezes Patriotycznego Frontu Ludowego, członek Prezydium Światowego Związku Węgrów (Magyarok Világszövetsége). Autor lub współautor wielu przewodników i książek podróżniczych. W okresie komuny w pasywnej, a potem w półopozycji, po upadku komuny działacz prawicowego Węgierskiego Stowarzyszenia Współpracy Obywatelskiej (Magyar Polgári Együttműködés Egyesület).


Życiorys[]

Pethő Sándor

Ojciec red.Tibora Pethő — red.Sándor Pethő

PETHET~1

Serdeczna dedykacja jednej z e swoich książek red. Rolandowi Antoniewiczowi

Pethő Tibor1

red.Tibor Pethő

M1-25538-05210000

red.Tibor Pethő był również komentatorem dziennika telewizyjnego Magyar Telewízió

PethőTiborNővéreTakácsMária

Siostra Tibora Pethő — Mária Takács

Petho Tibor-Szombathy Viktor Ausztria Panorama 10 167055

Książka Tibora Pethő o Ausztrii, wspólnie napisana z literatem Viktorem Szombathy

Tibor Pethő urodził się w Budapeszcie, 3 grudnia 1918 r jako syn Sándora Pethő — założyciela prawicowego dziennika „Magyar Nemzet” oraz Julii Székely. Po maturze ukończył studia na Akademii Wojskowej „Ludovika” w Budapeszcie, a potem na Akademii Ekonomicznej w Budapeszcie. Po śmierci ojca, od 1942 roku jest redaktorem dziennika Magyar Nemzet. W okresie II wojny światowej brał udział w ruchu oporu i wówczas współpracował z polskim ruchem oporu w Węgrach. W 1939 roku był współzałożycielem prawicowo-liberalnej Narodowej Partii Chłopskiej, która w okresie okupacji sowieckiej rozpadła się na dwie części. W kierownictwie partii było bardzo wielu znanych dziennikarzy, literatów i uczonych, między innymi: Gyula Illyés, László Németh, István Bibó, Dezső Keresztury, Péter Veres, Ferenc Erdei, Géza Féja, Imre Kovács, László Mátrai, Sándor Püski, Zsigmond Remenyik, István Sinka, Imre Somogyi, László Nánási, József Darvas, Lőrinc Szabó, Pál Szabó, Zoltán Szabó, Rezső Szíj oraz Áron Tamási. (Jako Redaktor Naczelny dziennika Magyar Nemzet, do końca swojego życia regularnie publikuje ich artykuły, nowele, wiersze czy opowiadania.) Partii tej komuna nie rozwiązała, a niespostrzeżenie wtopiła w powołany przez nią Patriotyczny Front Ludowy — odpowiednik polskiego Frontu Jedności Narodu. Tak stał się Tibor Pető „automatycznie” członkiem Prezydium, a później razem z László Nánásim Wiceprezesem Patriotycznego Frontu Ludowego. W 1945 r był jednym z redaktorów organu tej partii Szabad Szó, ale w 1946 r stał się kierownikiem wydziału prasowego Ministerstwa Obrony. Tu wspólnie z Jenő Czebe pisał w języku francuskim książkę „Węgry w okresie II wojny światowej”, która staje się materiałem dowodowym na rokowaniach pokojowych w Paryżu razem z wydaną w czterech językach książką Zdzisława Antoniewicza „Uchodźcy Polscy w Węgrach w czasie II wojny światowej”, do której wstęp napisał minister odbudowy dr.József Antall senior. Po zwycięstwie prawicowej Niezależnej Partii Drobnych Rolników (Független Kisgazdapárt, FKgP) w wyborach w 1947 r., Ministerstwo Spraw Wewnętrznych trafiło w ręceLászló Rajka i Janosza Kádára), którzy przy pomocy bezpieki aresztowali wielu przywódców tej partii, w ślad za czym wielu z nich uciekło zagranicę. Po czystkach komuniści dokonali puczu. Tibor Pethő miał szczęście, że nie doszło do koalicji Niezależnej Partii Drobnych Rolników i Narodowej Partii Chłopskiej, dzięki czemu z László Nánásim uniknął aresztowania, ale rozumiejąc „duch czasu” zawiesił działalność polityczną i w 1948 r wrócił do redakcji Szabad Szó, a w 1950 roku przeszedł do Węgierskiej Agencji Telegraficznej (Magyar Távirati Iroda), skąd w 1952 r wrócił do redakcji Magyar Nemzet. Ponieważ Tibor Pethő był oficerem jeszcze „przedwojennej armii”, w okresie Rewolucji 1956 r poparł politykę Imre Nagya i brał udział w walkach armii zmobilizowanej przez pułkownika Pála Malétera, ale po nadejściu wojsk sowieckich schronił się na prowincji. W grudniu 1956 r wrócił do Budapesztu i w imieniu delegacji organizacji dziennikarskiej Magyar Újságírók Országos Szövetsége (MÚOSZ) przeprowadził nieudane rozmowy pojednawcze z Janoszem Kádárem w interesie wydania zezwolenia na ukazywanie się kilku gazet i czasopism umieszczonych na czarnej liście. W 1957 r został kierownikiem działu zagranicznego gazety Hétfői Hírek, a od 1960 r znów był etatowym redaktorem dziennika Magyar Nemzet. Najpierw jako „zwykły” redaktor, ale w 1966 r stał się już Członkiem Kolegium Redakcyjnego, a w latach 1973—1983 oraz 1991—1992 był jej Redaktorem Naczelnym, a potem Prezesem Komitetu Redakcyjnego. Od początków działalności dziennikarskiej był członkiem, a potem działaczem węgierskiej organizacji dziennikarskiej Magyar Újságírók Országos Szövetsége (MÚOSZ), której w latach 1976—1979 był Prezesem, a w latach 1979—1989 Wiceprezesem. W latach 1976—1987 był Wiceprezesem Patriotycznego Frontu Ludowego, a w latach 1975–1985 posłem do Parlamentu WRL. W 1987 r wybrano go członkiem Prezydium Światowego Związku Węgrów (Magyarok Világszövetsége). Od 1989 r redagował czasopismo „Harang”. W 1995 r wziął udział w założeniu prawicowego Węgierskiego Stowarzyszenia Współpracy Obywatelskiej (Magyar Polgári Együttműködés Egyesület).

Działalność polonofilska[]

MagyarNemzet1939Szept

Artykuł wiodący dziennika Magyar Nemzet z 2 września 1939 o napaści hitlerowskiej na Polskę

PETHE-~3

Jedna z wielu serdecznych dedykacji red.Tibora Pethő dla red.Rolanda Antoniewicza — książka o Polsce „Od Karpat do Morza Bałtyckiego”

PETHET~7

Fragment listu red.Tibora Pethő do Prezesa Magyar Televízió Richárda Nagya z prośbą o zatrudnienie Rolanda Antoniewicza

PETHE-~4

Francuska książka „Węgry w II wojnie światowej” zadedykowana przez współautora red.Tibora Pethő red.Rolandowi Antoniewiczowi

Napad Hitlera i Stalina na Polskę, a potem czwarty rozbiór RP i przybycie do Węgrów ponad 140-tysięcznej rzeszy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych, na Tiborze Pethő i jego ojcu wywarło wstrząsające wrażenie. Już w pierwszy dzień wojny, wspólnie ze swoim przyjacielem: posłem Endre Bajcsy-Zsilinszky udali się do Poselstwa RP w Budapeszcie złożyć kondolencje Posłowi Leonowi Orłowskiemu. Później często odwiedzali Instytut Polski, gdzie Tibor Pethő do końca swojego życia był stałym gościem. Tu poznali Zdzisława Antoniewicza, z którym, a potem z jego synem Rolandem Antoniewiczem Tibor Pethő utrzymywał przyjacielskie stosunki. W okresie II wojny światowej brał udział w ruchu oporu i wówczas współpracował z polskim ruchem oporu w Węgrach. Do konspiracyjnych spotkań służyła mleczarnia i sklep nabiałowy przy ulicy Ráday, której właścicielką była matka Rolanda, Teresa Ilona Karapancsits. Tu poznał bardzo wielu polonofilów, jak: płk. Kálmán Kéri, dr.Józsefa Antalla seniora, Prof.dr.Jánosa Elberta, Grácję Kerényi, ks.hr.Istvána Keglevicha, czy Prof.dr.płk.Jánosza Istvána Hajdu. Rolandowi pomagał w czym i jak tylko mógł mimo tego, że stale otrzymywał za to wyrzuty od władz partyjnych i państwowych Węgier oraz od Ambasady PRL w Budapeszcie, którzy starali się Rolanda zdyskwalifikować i zniesławiać. Regularnie publikował artykuły Rolanda, stale zamawiał u niego przegląd prasy polskiej, udzielał jemu rad, ostrzegał przed grożącym niebezpieczeństwem, przekazywał jemu tajne i ściśle tajne informatory wydawane przez agencję MTI, Biuro Prasowe Rządu WRL (Kormány Tájékoztatási Hivatala) i KC WSPR, które otrzymywali również redaktorzy naczelni. Pomagał również Rolandowi publikować swoje materiały w innych gazetach i czasopismach, pośrednicząc w nawiązaniu kontaktu z ich redaktorami naczelnymi. Kiedy Roland Antoniewicz w 1970 roku rozpoczął organizowanie Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej, Tibor Pethő jako jeden z pierwszych zadeklarował swoje członkostwo założycielskie i gotowość objęcia funkcji członka Prezydium TPWP, a kiedy dowiedział się, że KC WSPR i bezpieka negują powstanie organizacji i uczynią wszystko w interesie zapobieżenia jej powstaniu, zaproponował zmianę jej nazwy na Węgiersko-Polskie Towarzystwo Kulturalne, a następnie powstanie jej w ramach organizacyjnych odpowiednika polskiego Frontu Jedności Narodu — Patriotycznego Frontu Ludowego, ale wniosek ten nie przyjął ani Roland Antoniewicz, ani Prezydium Patriotycznego Frontu Ludowego, którego był tylko Wiceprezesem. Ilekroć na wskutek szykanowania bezpieki, Roland stracił pracę, Tibor Pethő razem z innymi, aktywnie pomagał jemu w uzyskaniu drugiego, jeszcze lepszego etatu. Chciał uczynić Rolanda etatowym redaktorem swojego dziennika, ale mimo perswazji, Urząd Prasowy Rządu, w której jednym z kierowników była żona Jánosza Kádára, razem z KC WSPR kategorycznie zabronili tego. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych wziął także czynny udział w akcji Rolanda mającej na celu obalenie Prezesa Magyar Televízió Mihálya Kornidesza wiedząc, że nie tylko spowoduje to efekt domino, w wyniku czego władza Jánosza Kádára może ulec osłabieniu a nawet kolapsowi, ale i on może ponieść bardzo poważne represje. I miał rację, bo utracił mandat poselski i swoją funkcję w MÚOSZ oraz w Prezydium Patriotycznego Frontu Ludowego, ale efektem domino Mihály Kornidesz, a potem jego szef György Aczél utracili stanowiska, a w końcu władza Jánosza Kádára jednak upadła. W 1956 r opublikował książkę ze swoich podróży po Polsce pt „A Kárpátoktól a Balti-tengerig” (Od Karpatów do Morza Bałtyckiego), w której bardzo entuzjastycznie przedstawił Polskę i Polaków. Cenzura oficyny wydawniczej partii pokreśliła jego rękopis, wykreślając lub korygując zdania które były sprzeczne z ówczesnymi założeniami ideologiczno-propagandowymi partii. Książka ta pochwalała przyjaźń polsko-węgierską.

Śmierć[]

Pethő Tibor sírja

Grób red.Tibora Pethő na cmentarzu Farkasrét w Budapeszcie

Tibor Pethő zmarł w Budapeszcie, 7 grudnia 1996 w wieku 76 lat. Pochowano jego na Cmentarzu Farkasrét w Budapeszcie.


(Na podstawie książki Rolanda Antoniewicza: Koryfeusze węgierskiej komuny i ich wrogowie)

Dzieła[]

  • Szabadságharc 1944-ben (razem z Istvánem Szilágyi 1945) - Walka wyzwoleńcza w 1944 r
  • Afrika és Délkelet-Ázsia népeinek szabadságharca (1952) - Walka wyzwoleńcza narodów Afryki i Azji Południowo-Wschodniej
  • A Kárpátoktól a Balti-tengerig (1956) - Od Karpatów do Morza Bałtyckiego
  • Szuez (1958) - Suez
  • Útikalandok a régi Magyarországon (współautor: Haraszti Sándor, 1963) - Przygody podróżne w dawnych Węgrach
  • A háborúk ára (1966) - Cena wojen
  • Amerika közelről (1972) - Ameryka z bliska
  • Szögletes földgömb (1976) - Kwadratowy globus
  • Ausztria (Wspólnie z Szombathy Viktor - útikönyv, 1979) - Austria - przewodnik
  • Kölcsönben a jövő (publikációs írások, 1984) - Wypożyczona przyszłość - publikacje i artykuły
  • Balatonföldvár és környéke - Balatonföldvár i okolica - przewodnik
  • Budapest-Dunakanyar - Budapeszt - Zakole Dunaju - przewodnik
  • Budapest- Miskolc- Aggtelek - Budapeszt - Miszkolc - Aggtelek - przewodnik
  • Balatonalmádi és környéke - Balatonalmádi i okolice - przewodnik
  • A Balti-tengertől a Bajkál-tóig (wspólnie z Janoszem Reismann) - Od Morza Bałtyckiego do Bajkału - opis podróży do ZwiUzku Sowieckiego
  • Húszéves a magyar Békemozgalom (1969) - Dwudziestolecie węgierskiego Ruchu Pokoju

Nagrody[]

  • Rózsa Ferenc-díj (1963)
  • Aranytoll (1986)
  • Magyar Örökség díj (posztumusz, 1997)

Pamięć[]

  • Jego mogiła znajduje się w budapeszteńskim cmentarzu Farkasrét ( 20/1-1-478)
  • Kuratorium Fundacji Hemingwaya rokrocznie przyznaje Medal Pamiątkowy im. Tibora Pethő

źródła[]

Przypisy[]

Treści społeczności są dostępne na podstawie licencji CC-BY-SA, o ile nie zaznaczono inaczej.
Advertisement

Fan Feed

More Historia Wiki