„Wysoki, o miłym wyglądzie, samym wejrzeniem zyskiwał sobie sympatię [tych], którzy go widywali. Wytrwały w walce, wychowany i wykształcony od dzieciństwa, a raczej od niemowlęctwa w Niemczech, zaprawiony w turniejach, górował ans wszystkimi układnymi obyczajami. Wysłuchiwał bardzo chętnie i bronił ubogich, uciśnionych, wdowy i sieroty.”— Jan Długosz
Mieszko I (IV) Plątonogi (Laskonogi) (ur. 1138-1141/42 w Krakowie, zm. 16 maja 1211 tamże) – syn Władysława II Wygnańca oraz Agnieszki Babenberg. Książę z dynastii Piastów. Pierwszy książę raciborski, książę opolski, książę krakowski. Pierwszy władca Górnego Śląska z dynastii Piastów i pierwszy władca ogółem.
Biografia[]
Urodził się prawdopodobnie w Krakowie jako trzecie dziecko Władysława II Wygnańca żony Agnieszki Babenberg. Data jego narodzin mieści się w przedziale lat 1138-41. Najpóźniej był to rok 1142. Miał starszego brata Bolesława, starszą siostrę Ryksę i dwojga młodszych braci, Konrada i Alberta. Jako dziecko wraz z rodziną, wskutek przegranej przez ojca wojny, uciekać musiał do Altenburga, gdzie spędził następne siedemnaście lat. Obarczony widocznym defektem fizycznym oddany został do szkoły klasztornej, najprawdopodobniej do opactwa Świętego Michała pod Bambergiem. Można to stwierdzić na podstawie klasztornego nekrologu, w którym to określony został jako brat nasz. Podczas swego kilkunastoletniego pobytu nauczył się tam łaciny i języka niemieckiego oraz walki mieczem, wskutek czego stał się zręcznym szermierzem.
Po śmierci rodziców Mieszko wraz z bratem Bolesławem powrócili na Śląsk, który to w roku 1163 podarowany został im przez stryja, Bolesława Kędzierzawego. W 1165 z pomocą niemieckich posiłków wyparli go z kraju. Starszy z książąt miał pełnię władzy i nie dopuszczał młodszego do równych rządów. Mieszko w 1272 wygnał więc brata. Cesarz Fryderyk Barbarossa zagroził wojną. Plątonogi zapłacił 8000 grzywien srebra i zezwolił na powrót Bolesława. Ten objął więc władzę we Wrocławiu i Opolu, zaś Mieszkowi przekazał we władanie Racibórz.
W kwietniu 1177 roku książę raciborski wziął udział w zorganizowanym w Gnieźnie przez Mieszka III ogólnopolskim zjeździe książąt.
W toku walk w 1179 pomiędzy Kazimierzem Sprawiedliwym a seniorem rodu Mieszkiem Starym, książę raciborski stanął po stronie tego ostatniego. Gdy zaś Stary został wypędzony ze swej dzielnicy, Plątonogi udzielił mu schronienia w Raciborzu. Ułożył się z bratankiem Jarosławem, synem Bolesława, którego wspólnie wyparli z kraju. Kazimierz Sprawiedliwy przekazał mu kasztelanie bytomską i oświęcimską i został chrzestnym najstarszego z jego dzieci — Kazimierza.
Przed 1180 książę Mieszko poślubił księżniczkę imieniem Ludmiła. Para książęca była szczęśliwym małżeństwem i miała pięcioro dzieci. Byli to Kazimierz, Agnieszka, Ludmiła, Eufrozyna i Ryksa. Około roku 1180 Mieszko z nieznanych przyczyn utracił na rzecz Przemyślidów terytorium pomiędzy rzekami Cyną a Opawą. Być może miało to związek z jego żoną.
W 1195 Mieszko wsparł razem z bratankiem Jarosławem wyprawę zbrojną na Kraków podjętą przez Mieszka Starego. Pojawili się na bitwie nad Mozgawą i zwyciężyli.
W 1202 r. po śmierci bratanka Jarosława, księcia opolskiego i biskupa wrocławskiego, oraz brata Bolesława korzystając z trudności związanych z przejęciem władzy przez Henryka Brodatego Mieszko przejął władzę w Opolu. Jedyna zmiana nastąpiła krótko przed jego własną śmiercią, kiedy to za 1000 grzywien zwrócił kasztelanię otmuchowską bratankowi, Henrykowi Brodatemu.
Konflikt wuja i bratanka został jednak zażegnany, co poskutkowało wielkim sukcesem górnośląskiego księcia. Otóż, w początkach 1210 roku Henryk Brodaty wystosował suplikę do Stolicy Apostolskiej, w której prosił papieża o wsparcie akcji zmierzającej do przejęcia przez Mieszka władzy w Krakowie. 9 czerwca 1210 papież Innocenty III bullą Significavit nobis poparł księcia raciborskiego i opolskiego, nakazując jednocześnie episkopatowi polskiemu ścigać ekskomuniką każdego, kto by zlekceważył postanowienia statutu Krzywoustego, czyli przeszkadzał Mieszkowi w opanowaniu Krakowa. W początkach sierpnia, kiedy to Leszek Biały wyjechał na synod do Borzykowej, górnośląski Piast wykorzystał zamieszanie i zbrojnie zajął krakowski gród.
Książę Mieszko zmarł w Krakowie 16 maja 1211. Pochowany został w katedrze na Wawelu. Władzę w Raciborzu i Opolu przejął jego jedyny syn, Kazimierz. Ludmiła przeżyła męża o tylko niecałe pół roku.
Ciekawostki[]
- Na jego cześć nazwano fabrykę cukierków w Raciborzu.
- Walutą w jego księstwie były brakteaty z napisem Milost. Jedna z tych monet znalazła się na okładce drugiego wydania książki Historia Ziemi raciborskiej Norberta Miki.
- Mieszko Plątonogi był pierwszym władcą Górnego Śląska.
Linki zewnętrzne[]