Félix Máriássy

Ten artykuł został napisany w sposób nieobiektywny.

Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!

Máriássy01 — Félix Máriássy — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Mariassy-cimer — Herb szlachecki rodu Máriássych

Félix Máriássy (*1915 †1975) węgierski szlachcic, reżyser, montażysta i scenarzysta filmowy, profesor uniwersytecki, laureat Nagrody Państwowej im. Kossutha. Biegle władał sześcioma językami. O delikatności jego duszy, stylu i usposobienia krążyły legendy. Sekretarz Związku Węgierskich Artystów Filmowych i Telewizyjnych (Magyar Film és Televízió Művészeti Szövetség), Prezes Międzynarodowej Federacji Uczelni Filmowych. Zapalony polonofil. Współorganizator Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej. Przyjaciel m.inn. Rolanda Antoniewicza. Osoba szczególnie zasłużona dla Polski. Zmarł w tajemniczych okolicznościach w wieku zaledwie 60 lat, na szczycie kariery filmowej.

Życiorys[]

Magy-LengyBarátiTárs1970AlapítóOkirata1 — Akt erekcyjny TPW-P, przemianowanego na W-P Tow.Kulturalne. Mimo tego nie mogło powstać.

Máriássy05 — Félix Máriássy podczas zdjęć — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Asp 466 vagyoczky mariassy1 — Tibor Vagyóczky, Béla Langmár, György Illés oraz Félix Máriássy, 1962 — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Magy-LengyBarátiTárs1970AlapítóOkirata2 — Akt erekcyjny TPW-P podpisała śmietanka polonofilów, ale bezpieka storpedowała jej powstanie

Máriássy-Félix — Félix Máriássy i jego żona — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Magy-LengyBarátiTárs1970AlapítóOkirata3a. — Akt erekcyjny TPW-P z podpisami Józsefa Darvasa, Gyuli Illyésa, Félixa Máriássyego i Istvána Simona, który podpisała śmietanka polonofilów, ale bezpieka storpedowała jej powstanie...

Urząd Historyczny141a — Fragment ściśle tajnego meldunku do bezpieki M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b agenta „Pálos” do Sági R. hdngy 1970. szeptember 21.^[1]

MariassyFélixSírja — Grób Félixa Máriássyego — foto ze zbiorów Rolanda Antoniewicza

Urodził się w rodzinie szlacheckiej w miejscowości Márkusfalva 3 czerwca 1915 r. W wieku dwudziestu lat zgłosił się do Wytwórni Filmowej Hunnia Filmgyár jako praktykant, ale działał także przy sławnych ówczesnych reżyserach filmowych (Ákos Ráthonyi, Béla Gaál, Ákos D.Hamza, Géza Radványi) jako montażysta i scenarzysta. Raz w grudniu 1944 r był naocznym świadkiem, jak faszyści wdarli się do jednej kamienic i wszystkich tam żyjących postawili pod mur i rozstrzelali.^[2] Może chciał zapomnieć przeszłość i dlatego wstąpił do partii bolszewickiej. Wtedy jeszcze szczerze wierzył w komunizm, ale podczas 35-letniej pracy zawodowej, rzeczywistość coraz częściej policzkowała jego, aż w końcu doszedł do wniosku, że popełnił kardynalny błąd. Coraz częściej szukał towarzystwa opozycjonistów, w tym polonofilów i Polaków z Węgier. Tak został m.inn. przyjacielem Rolanda Antoniewicza, Jánosa Elberta, Zoltána Fábiána, Grácji Kerényi i innych. Brał udział w realizacji Filmów Gdzieś w Europie (Valahol Európában) i Piędź ziemii (Talpalatnyi föld) jako montażysta. Od 1945 r realizował filmy dokumentalne dla Wytwórni Filmowej S.A. (Magyar Fimgyártó Rt. —MAFIRT). Pierwszy swój film fabularny Szabóné zrealizował w 1949 r. Scenariusze jego filmów pisała przeważnie jego żona Judit Máriássy. Najznaczniejszym jego filmem fabularnym była „Budapeszteńska wiosna” (Budapesti tavasz), który bardzo długo figurował w dziesiątce najlepszych filmów węgierskich. Był profesorem Wyższej Szkoły Teatralno-Filmowej w Budapeszcie oraz sekretarzem Związku Węgierskich Artystów Filmowych i Telewizyjnych (Magyar Film és Televízió Művészeti Szövetség) i Prezesem Międzynarodowej Federacji Uczelni Filmowych. Jego syn Ferenc Máriássy jest operatorem filmowym. W 1970 r jako zapalony polonofil przyłączył się do inicjatywy Rolanda Antoniewicza i nie tylko zadeklarował członkowstwo założycielskie Towarzystwa Przyjaźni Węgiersko-Polskiej, ale osobiście również agitował znajomych i przekazał Rolandowi Antoniewiczowi długą listę adresową twórców filmowych i teatralnych, których większość bez słowa zadeklarowała członkowstwo założycielskie. Z tego powodu koryfeusze bolszewickich władz stale czynili jemu nader nieprzyjemne zarzuty. (Nic dziwnego, że TPWP już w chwili zakładania znalazło się na indeksie! W ściśle tajnym meldunku do bezpieki nr. M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b agenta „Pálos” do Sági R. hdngy 1970. szeptember 21 m.inn. Roland Antoniewicz podczas organizacji TPWP stale podkreślał: „Obecnie jeszcze wszystko jest w porządku, ale w Związku Sowieckim są takie problemy wewnętrzne natury politycznej, z powodu których prędzej czy później musi poddać swoje pozycje zagraniczne w Europie Środkowej. I wówczas stosunki polsko-węgierskie należy podnieść na poziom europejski. Te stosunki stanowić będą gwarancję pokoju Europy Środkowej. W interesie tego nasze cudowne tradycje z niedalekiej przeszłości, przyjaźń obu narodów musimy dowodzić. To nasze pokolenie zrobi porządek w Europie Środkowej bez Związku Sowieckiego, dlatego też wspólne tradycje trzeba utrzymywać w czujności.”^[3]— Innymi słowami: organizatorzy TPWP z góry zakładali upadek Związku Sowieckiego, myląc się „tylko” okrągłe 20 lat!) Zmarł w Budapeszcie w tajemniczych okolicznościach 26 stycznia 1975 roku.

Filmy Félixa Máriássyego[]

Filmy fabularne[]

1949 – Szabóné
1950 – Kis Katalin házassága (Małżeństwo Kataliny Kiss — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1950 Małżeństwo Katarzyny)
1951 – Teljes gőzzel (Pełną parą)
1954 – Rokonok (Móricz Zsigmond regénye)
1955 – Budapesti tavasz — Karinthy Ferenc regénye alapján (Budapeszteńska wiosna — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1955 Wiosna budapesztańska)
1955 – Egy pikoló világos (Małe jasne — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1955 Małe jasne)
1957 – Külvárosi legenda (Legenda podmiejska)
1958 – Csempészek (Przemytnicy)
1958 – Álmatlan évek (Bezsenne lata — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1959 „Lata bez marzeń”
1959 – Fapados szerelem (Miłość drugiej klasy — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1960 Gorsza miłość)
1960 – Hosszú az út hazáig (Do ojczyzny daleko)
1960 – Próbaút (Próbna jazda — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1961 Próbna jazda)
1962 – Pirosbetűs hétköznapok (węgiersko-czechosłowacki)
1964 – Karambol (Wypadek — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1964 Karambol)
1966 – Fügefalevél (Listek figowy — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1966 Listek figowy)
1967 – Kötelék (Więź — w rozpowszechnianiu CWF w Polsce od 1967 Więzy)
1968 – Imposztorok (Impostorzy)

Filmy telewizyne[]

1970 – Angyal a karddal (Anioł z mieczem)
1971 – Áradat (Powódź)

Filmy dokumentalne[]

Arccal a vasút felé (Twarzą do koleji)
A magyar proletárdiktatúra, (Węgierska dyktatura proletariatu, 1919)

Nagrody[]

Kossuth-díj (1956)
Érdemes művész (1969)
SZOT-díj (1971)

Literatura[]

Ostatni wywiad z Félixem Máriássym (Literaturnaja Gazeta, 1975. febr. 19.)
Thurzó Gábor: Jegyzetek egy Máriássy-vallomáshoz (Kritika, 1975. 4. sz.)
Nemeskürty István: Máriássy Félix élő emléke (Élet és Irod., 1975. 5. sz.)
Hegedűs Zoltán: Máriássy Félix Egy félbeszakadt művészi pálya (Filmkultúra, 1975. 4. sz.)
Gábor Pál: Máriássy Félix (Filmvilág, 1975. 4. sz.)
Lázár István Ha akkor M… (Filmvilág, 1975. 4. sz).

Materiały źródłowe[]

Ki kicsoda a mai magyar filmművészetben Budapest 1983 ISBN 963-01-4698-3
http://magyar.film.hu/index.php?option=com_content&view=article&id=36513&catid=9&Itemid=11 magyar film.hu: Máriássy Féix
http://www.stop.hu/articles/article.php?id=499492 90 éve született Máriássy Félix
http://www.filmkatalogus.hu/Mariassy-Felix--sz16688#top
http://www.filmtett.ro/cikk/2147/rendezoportrek-mariassy-felix
http://www.magyar.film.hu/index.php?option=com_content&view=article&id=36513&catid=18
http://users.atw.hu/filmtortenet/inc/mariassyfelix.html

Przypisy[]

↑ W ściśle tajnym meldunku do bezpieki nr. M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b agenta „Pálos” do Sági R. hdngy 1970. szeptember 21 m.inn. Roland Antoniewicz podczas organizacji TPWP stale podkreślał: „Obecnie jeszcze wszystko jest w porządku, ale w Związku Sowieckim są takie problemy wewnętrzne natury politycznej, z powodu których prędzej czy później musi poddać swoje pozycje zagraniczne w Europie Środkowej. I wówczas stosunki polsko-węgierskie należy podnieść na poziom europejski. Te stosunki stanowić będą gwarancję pokoju Europy Środkowej. W interesie tego nasze cudowne tradycje z niedalekiej przeszłości, przyjaźń obu narodów musimy dowodzić. To nasze pokolenie zrobi porządek w Europie Środkowej bez Związku Sowieckiego, dlatego też wspólne tradycje trzeba utrzymywać w czujności.” — „Most még minden rendben van, de a Szovjetunióban olyan belpolitikai problémák vannak, melyek miatt külpolitikai pozicóit előbb-utóbb fel kell adnia Kelet-Európában. És ekkor a lengyel-magyar kapcsolatokat európai szintre kell emelni. Ez a kapcsolat lesz a záloga Közép-Európa békéjének. Ennek érdekében a közelmúlt nagyszerű hagyományait, a két nép barátságát bizonyítanunk kell. A mi nemzedékünk fog rendet teremteni egy Szovjetúnió nélküli Közép-Európában, ezért a közös hagyományokat ébren kell tartani.” M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b „Pálos” Sági R. hdngy 1970.szeptember 21. — Történeti Hivatal — Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára — Szigorúan Titkos!
↑ Gábor Miklós: Ki is volt valójában Máriássy Félix? Mozgó Képek, nr. 1987/18.
↑ „Most még minden rendben van, de a Szovjetunióban olyan belpolitikai problémák vannak, melyek miatt külpolitikai pozicóit előbb-utóbb fel kell adnia Kelet-Európában. És ekkor a lengyel-magyar kapcsolatokat európai szintre kell emelni. Ez a kapcsolat lesz a záloga Közép-Európa békéjének. Ennek érdekében a közelmúlt nagyszerű hagyományait, a két nép barátságát bizonyítanunk kell. A mi nemzedékünk fog rendet teremteni egy Szovjetúnió nélküli Közép-Európában, ezért a közös hagyományokat ébren kell tartani.” M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b „Pálos” Sági R. hdngy 1970.szeptember 21. — Történeti Hivatal — Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára — Szigorúan Titkos!

[1] W ściśle tajnym meldunku do bezpieki nr. M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b agenta „Pálos” do Sági R. hdngy 1970. szeptember 21 m.inn. Roland Antoniewicz podczas organizacji TPWP stale podkreślał: „Obecnie jeszcze wszystko jest w porządku, ale w Związku Sowieckim są takie problemy wewnętrzne natury politycznej, z powodu których prędzej czy później musi poddać swoje pozycje zagraniczne w Europie Środkowej. I wówczas stosunki polsko-węgierskie należy podnieść na poziom europejski. Te stosunki stanowić będą gwarancję pokoju Europy Środkowej. W interesie tego nasze cudowne tradycje z niedalekiej przeszłości, przyjaźń obu narodów musimy dowodzić. To nasze pokolenie zrobi porządek w Europie Środkowej bez Związku Sowieckiego, dlatego też wspólne tradycje trzeba utrzymywać w czujności.” — „Most még minden rendben van, de a Szovjetunióban olyan belpolitikai problémák vannak, melyek miatt külpolitikai pozicóit előbb-utóbb fel kell adnia Kelet-Európában. És ekkor a lengyel-magyar kapcsolatokat európai szintre kell emelni. Ez a kapcsolat lesz a záloga Közép-Európa békéjének. Ennek érdekében a közelmúlt nagyszerű hagyományait, a két nép barátságát bizonyítanunk kell. A mi nemzedékünk fog rendet teremteni egy Szovjetúnió nélküli Közép-Európában, ezért a közös hagyományokat ébren kell tartani.” M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b „Pálos” Sági R. hdngy 1970.szeptember 21. — Történeti Hivatal — Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára — Szigorúan Titkos!

[2] Gábor Miklós: Ki is volt valójában Máriássy Félix? Mozgó Képek, nr. 1987/18.

[3] „Most még minden rendben van, de a Szovjetunióban olyan belpolitikai problémák vannak, melyek miatt külpolitikai pozicóit előbb-utóbb fel kell adnia Kelet-Európában. És ekkor a lengyel-magyar kapcsolatokat európai szintre kell emelni. Ez a kapcsolat lesz a záloga Közép-Európa békéjének. Ennek érdekében a közelmúlt nagyszerű hagyományait, a két nép barátságát bizonyítanunk kell. A mi nemzedékünk fog rendet teremteni egy Szovjetúnió nélküli Közép-Európában, ezért a közös hagyományokat ébren kell tartani.” M-35352 (2/208 old.) BM III/III-4-b „Pálos” Sági R. hdngy 1970.szeptember 21. — Történeti Hivatal — Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára — Szigorúan Titkos!

[1]

[2]

[3]