Mapa Tartarii
Herb Tartarii
Tartaria – nieużywany obecnie termin, oznaczający krainę historyczną zajmującą większą część Azji. Jej nazwa jest zlepkiem słów Tartar i Tatarzy. Określenie było używane od średniowiecza do XX wieku i pierwotnie oznaczało ziemie Imperium Mongolskiego.
Tartarią nazywano tereny położone na północ od Wielkiego Muru Chińskiego, Indii i Iranu, na wschód od Uralu, od Morza Kaspijskiego do Oceanu Spokojnego. Jest ona wymieniona na wielu mapach, podręcznikach, wg których wywodzi się ona od Scytii. Jej stolica miała znajdować się w Asgardzie (jego lokalizacja budzi kontrowersje, zob. [1]).
Według historyków Tartaria była podzielona na mniejsze krainy historyczne, m.in. Tartarię Chińską, Tartarię Kubańską, czy Tartarię Mongolską. Jej herbem była sowa.
Historia[]
Mongołowie w XVI wieku
W XIII wieku większość terenów Azji podbił Czyngis Chan. Po jego śmierci jego imperium nadał ekspandowało, aż w końcu Mongołowie (zwani już wtedy Tatarami) wtargnęli do Europy. Jednak około 1290 roku Imperium rozpadło się na Złotą Ordę, Chanat Czagatajski i Dynastię Yuan. Ostatnim władcą zjednoczonego Imperium był Kubilaj-Chan. W 1368 Mongołowie (Tatarzy) utracili władzę nad Chinami. W XV wieku rozpadła się Złota Orda. Tereny zamieszkane np. przez Tatarów Krymskich nazwano Małą Tartarią, Kałmuków Tartarią Kałmucką, a Kubańskich Tartarią Kubańską. W 1370 roku Timur Chromy podbił Chanat Czagatajski. Pomiędzy Jeziorem Aralskim i Bajkałem zyskiwały i traciły władzę kolejne tureckie i mongolskie ludy: Ujgurzy, Kirgizi i Dżungarzy. W 1490 roku Tatarzy podporządkowali sobie Syberię, a w 1634 roku mongolscy Koszuci zajęli Tybet. W XVI wieku rozpoczął się napór Rosji na te tereny, podporządkowywali oni sobie kolejne ludy. Najpierw pokonali oni Tatarów Europejskich, m.in. Astrachańskich, a potem ruszyli na podbój Syberii. W XVII wieku Rosjanie podbili większość Syberii, około dwukrotnie powiększając swoje ziemie. W XVIII i XIX wieku Imperium podbiło tereny Azji Centralnej (tzw. Wolnej Tartarii), ujarzmiając lub uzależniając większość ludów tureckich. Rosyjska ekspansja trwała ponad 300 lat, aż w końcu Tartarią zaczęto nazywać azjatyckie włości Imperium Rosyjskiego. Tymczasem w XVI wieku do Chin i Mandżurii wyruszyli pierwsi chrześcijańscy misjonarze. Pod wpływem Chińczyków Europejczycy zaczęli zaliczać do Tartarii (zob. rozdział niżej) wszystkie ludy ałtajskie mieszkające poza Chinami: Mandżurów, Ojratów, Mongołów, a czasem Tybetańczyków. W XX wieku definitywnie zaprzestano używać tego terminu, ograniczając go do Tatarstanu.
Tartaria Chińska[]
Termin ten był używany zwłaszcza w czasie panowania dynastii Qing i oznaczał:
Ciekawostki[]
- Jest to najprawdopodobniej największa kraina historyczna na świecie (około 31,5 mln km2).