Historia Wiki
Nie masz konta?
Zarejestruj się
Advertisement
Zarejestruj się
Historia Wiki
Wolna encyklopedia historyczna
2817
stron
w: Artykuły wymagające poprawy stylu, Urodzeni w 1932 roku, Zmarli w 1983 roku, Węgierscy naukowcy

János Elbert

Zaloguj się, aby edytować
Stub Ten artykuł został napisany w sposób nieobiektywny.
Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!
3527-Elbert-Janos-180x180

Prof.dr.János Elbert

Prof.Dr. János Elbert (ur. 17 kwietnia 1932 w Budapeszcie, zm. w Siófok?, 9 marca 1983) – rzymski-katolik pochodzenia żydowskiego, polonofil, historyk literatury, tłumacz literatury polskiej i rosyjskiej, profesor uniwersytecki, uczony — dyrektor Instytutu Teatralnego w Budapeszcie, działacz opozycyjny w WRL, ofiara bezpieki. Był przyjacielem Rolanda Antoniewicza, Grácji Kerényi, Gábora Bódy, Ks.hr.Istvána Keglevicha, Lajosa Kizmana, Zbigniewa Herberta, Wiesława Dymnego, Zoltána Fábiána, Prof.dr. Sándora Győriványiego, dr.Józsefa Antalla juniora i innych polonofilów oraz polskich i węgierskich opozycjonistów.[1] Był prawdziwym geniuszem językowym! Oprócz polskiego i rosyjskiego, w bardzo krótkim czasie, z iście prywatnej pilności nauczył się biegle angielskiego i niemieckiego, a potem szwedzkiego i japońskiego. „Tak uczył się języków, jak inni przeżuwali nasienia słonecznika — bez żadnego wysiłku, z czystej pasji” — pisze z zachwytem autor o pseudonimie „Tiboru Konteo”.

Biografia[]

Elbertjanos-i003240

Prof.dr.János Elbert w latach młodzieńczych

SolidarnośćWielkopolskaZászló3

Proporczyk Solidarności otrzymany w Poznaniu przez Gábora Bódy. Taki sam otrzymał Roland Antoniewicz, Grácia Kerényi i Prof.Dr.János Elbert

Szkołę średnią ukończył w Budapeszcie, w 1950 r zdobył maturę. Po tym został studentem wydziału humanistycznego Uniwersytetu im.Lóránda Eötvös w Budapeszcie, na kierunku polonistycznym i rusycystycznym (zawsze ze smutkiem podkreślał: „li tylko z przekładów literatury polskiej wyżyć nie można”). Studia ukończył w 1955 r. Po studiach zostaje etatowym redaktorem powstałego w 1956 r czasopisma literackiego Nagyvilág (tu był kolegą swojego przyjaciela Rolanda Antoniewicza, bo czasopismo wydawało wydawnictwo Lapkiadó Vállalat, gdzie Roland był na etacie — w 1970 r pomagał jemu organizować Towarzystwo Przyjaźni Węgiersko-Polskiej, stając się członkiem-założycielem) popularyzującego literaturę obcą, gdzie pracował prawie dwa dziesięciolecia. W międzyczasie tłumaczy na węgierski dzieła polskiej, rosyjskiej i angielskiej literatury pięknej. Obok tego jako adiunkt katedry literatury światowej, jest wykładowcą sowieckiej literatury pięknej na Uniwersytecie im.Lóránda Eötvös w Budapeszcie. Był także wykładowcą i kierownikiem katedry dramatu Wyższej Szkoły Teatralno-Filmowej w Budapeszcie. Był częstym gościem Instytutu Polskiego w Budapeszcie (wówczas OiKP) „Lengyel Kultúra”, jednym z motorów popularyzowania przyjaźni węgiersko-polskiej, oraz polskiej kultury i sztuki.[2]

Tajemnicza śmierć uczonego[]

SiófokAzÁvósokIttÖltékMegElbertJánost12

Tu o świcie znaleziono w Balatonie zwłoki prof.dr.Jánosa Elberta - foto:Roland Antoniewicz

SiófokAzÁvósokIttÖltékMegElbertJánost21

Hotel Napfény w Siófok stoi kilkadziesiąt metrów od znalezienia zwłok prof.dr.Jánosa Elberta - foto: Roland Antoniewicz

Zmarł w tajemniczych, do dzisiaj przez władze nie wyjaśnionych okolicznościach. Zwłoki uczonego wiosną 1983 roku znaleziono w Balatonie, kilka kroków od brzegu, w wodzie sięgającej po kostki, między molem i hotelem Napfény w Siófok. Przed śmiercią ponoć zajrzał do ośrodka wczasowego górników, ale nie jest wykluczone, że zamordowano jego w Budapeszcie, zwłoki dopiero później wrzucono do Balatonu, a w domu wczasowym górników i innych miejscach pojawił się jego sobowtór skierowany przez bezpiekę. Niedługo po jego śmierci, w tajemniczych okolicznościach zmarł jego syn, a potem żona, a wkońcu naoczny świadek morderstwa czy wrzucenia zwłok do Balatonu — portier hotelu Napfény w Siófok, Tamás Sándor.[3]


ElbertGyilkosságMellékszál

W prasie węgierskiej opublikowano najróżniejsue bzdurne teorie o śmierci uczonego - polonofila...

Absurdem jest teoria, że utopił się w wodzie sięgającej kostek, jak i to, że znany jako głęboko wierzący katolik i znakomity pływak jego syn János Elbert jr utopił się w Dunaju, a również praktykująca katoliczka żona wyskoczyła przez okno, popełniając samobójstwo! Niesamowicie zagadkowy jest sam jego tajemniczy „wyjazd” nad Balaton! Nikt z przyjaciół i krewnych o tym wyjeździe nic nie wiedział! Nie wiedziała nawet jego sekretarka w Instytucie Teatralnym, zawsze na bieżąco doskonale poinformowana o aktualnym miejscu pobytu swojego szefa![4]


UngváriElbertKönyvKritika1

W prasie węgierskiej opublikowano najróżniejsue bzdurne teorie o śmierci uczonego - polonofila...

Przez długie lata po Węgrach krążyły różne dzikie plotki generowane przez bezpiekę i mające za cel nie tylko odwrócenie uwagi od faktycznych morderców, ale także zniesławienie denata. Metoda typowo made in KGB stosowana nagminnie w przypadku polskich i węgierskich opozycjonistach w WRL, z którymi bezpieka postanowiła rozliczyć się! Nieuzasadnioną bzdurą była plotka o tym, że „był tłumaczem Jurija Andropowa”, który w połowie lat pięćdziesiątych był Ambasadorem Związku Sowieckiego w Budapeszcie! Ponoć po objęciu funkcji sekretarza generalnego KPZR, Andropow pozbył się Elberta, który „zbyt dużo wiedział”! Ale Elbert nigdy nie był tłumaczem Andropowa, co więcej: nie znał jego osobiście![5]


DrElbertJános

Prof.dr.János Elbert jako prelegent

Inna plotka twierdziła, że nad Balatonem „spotkał się z kochanką, która była agentką bezpieki i jej udało się namówić Elberta do tajemniczej podróży”. Jest to bezsens chociażby dlatego, że Elbert nigdy nie odbywał żadnych tajemniczych, niespodziwanych podróży! Co więcej: jego przyjaciel Roland Antoniewicz wiedział o nim bardzo dużo, bo byli bardzo dawnymi przyjaciółmi! Elbert w czasie wojny mieszkał przy placu Bakáts tér w Budapeszcie i to niedaleko sklepu nabiałowego, którego właścicielką była matka Rolanda, Teresa Ilona Karapancsits. Elbert (dzięki pani Teresie Ilonie) już w czasie wojny poznał również ojca Rolanda — Zdzisława Antoniewicza, już wtedy stając się stałym gościem Instytutu Polskiego w Budapeszcie.[6]

Wielki przyjaciel Polski i Polaków[]

3401-d00001C1299f6e8934374

prof.dr.János Elbert na jednej z prelekcji naukowych

Elbert-j

Grób prof.dr.Jánosa Elberta i jego rodziny na cmentarzu Farkasrét w Budapeszcie.

Wszystcy Węgrzy, którzy próbują rozgryźć przyczyny tajemnicy śmierci Elberta i jego rodziny, zupełnie zapominają o jednej i to najważniejszej rzeczy: o polskiej nitce w życiorysie uczonego! Ale niestety i o tym nie mają zielonego pojęcia, że mają do czynienia z całą serią politycznych zabójstw i prób mordu! Bo na początku lat osiemdziesiątych bezpieka dokonała cały szereg spudłowanych zamachów na jego przyjaciela Rolanda Antoniewicza oraz zamordowała Zoltána Fábiána, Grácję Kerényi, Gábora Bódy i wielu innych Węgrów - polonofilów, którzy nawiązali kontakt, a nawet współpracowali z Solidarnością! A przecież są to najważniejsze ponad wszystko czynniki! Bowiem szefowie węgierskiej komuny panicznie bali się wszystkiego co polskie! Mimo tego, że PRL również była członkiem RWPG i Układu Warszawskiego, stosunki polityczno-społeczne w Polsce bardzo poważnie różniły się od panujących w NRD, Czechosłowacji, czy Bułgarii, o Węgrach i Związku Sowieckim już nie mówiąc! I po pojawieniu się Solidarności na arenie politycznej właśnie dlatego panicznie obawiano się pojawienia się w Węgrach jakichkolwiek „wywrotowych polskich idei”! Bo to doprowadziłoby do nieobliczalnych skutków politycznych! Solidarność od razu znalazła się na czarnej liście, chociaż nie zadano sobie żadnego trudu z zapoznaniem się z jej działalnością i ideologią! Właśnie z tego powodu w dzień i w nocy węgierska i polska bezpieka obserwowały węgierskich polonofilów i tych Polaków, którzy zbyt często jeździli do Polski! Nasłuchiwano ich telefony, kontrolowano korespondencję, a nawet inwigilowano członków ich rodziny. Do nich należał Roland Antoniewicz, przeciwko któremu dokonano kilka spudłowanych zamachów, oraz Prof.dr.János Elbert, Grácia Kerényi, Zoltán Fábián, reż.Gábor Bódy, i inni, których bezlitośnie zamordowano!  Ale zamordowano także świadków tych morderstw, jak to stało się z portierem Hotelu Napfény w Siófok, Tamásem Sándorem! Elbert od młodzieńczych lat przyjaźnił się z rodzina Antoniewiczów, często odwiedzał ich w Poznaniu, a po powrocie Rolanda Antoniewicza do Budapesztu, byli ze sobą w stałym kontakcie. I to zobowiązało Rolanda do przeprowadzenia drobiazgowych śledztw w sprawie tajemniczych morderstw, których ofiarami kolejno stali się jego najbliżsi przyjaciele! Wyniki tych śledztw opisuje w swojej książce, od ponad dwudziestu lat oczekującej wydania i wydawcy! Nie przypadkowe są trudności z pojawieniem się tego dzieła na rynku księgarskim! Mordercy i ich mecenasi do dzisiaj żyją na Węgrzech i czynią wszystko, żeby prawda nie wydała się! Materiały dowodowe oficjalnych śledztw w tych wszystkich sprawach ostęplowano pieczęcią „ściśle tajne na okres 70 lat“! Już i ten fakt mówi za siebie! Co więcej: nawet na pogrzeby swoich ofiar wysłano kapusi do obserwowania i fotografowania wszystkich obecnych! Bo polonofile i opozycjoniści nawet po swojej śmierci byli dla nich nader groźni! Starali się więc wymazać ich pamięć na zawsze, czemu służyło instytucjonalne zniesławianie ich poprzez stek plotek oraz media, które bardzo ściśle kontrolowali![7]



Dzieła[]

  • M. Majakovszkij (tanulmány, Budapeszt, 1973)
  • Klasszikus orosz költők (válogatás, jegyzetekkel, Budapeszt, 1978)
  • A világ drámairodalma a Nemzeti Színházban (tanulmány, Színháztudományi Szemle, Budapeszt 1980)

Wywiady[]

  • A színház tünékeny művészete. Beszélgetés Elbert Jánossal (riporter Vinkó József, Magyar Hírlap, 1981. 15. sz.);
  • „Úgy dolgoztam akár egy mesterember” (beszélgetés Elbert Jánossal, riporter Nádasy László, Szovjet Irodalom, 1983. 10. sz.);

Bibliográfia[]

ElbertÜgy
3402-d00001C1398b981104e51
  • Kazimir Károly: A közös munka pillanatai. Elbert Jánosról (Szovjet Irodalom, Budapeszt 1983. 10. sz.);
  • Mihályi Gábor: Elbert János gazdag élete (Nagyvilág, Budapeszt 1983. 6. sz.);
  • Ungvári Tamás: A fekete zongorában. Elbert Jánosról (Új Tükör, Budapeszt 1984. 11. sz.);
  • Ungvári Tamás: A védelem tanúja. Bizalmas és szigorúan titkos feljegyzések Elbert János életéről és titokzatos haláláról (Budapeszt, 1990.).
  • Odze György: A halál oka: politikai gyilkosság (zbiór dokumentów, Budapeszt 2007)
  • Antoniewicz Roland: A Parancs: megölni! — Titokzatos gyilkosságok országszerte - kiadásra és kiadóra váró könyv szamizdát változata (Rolanda Antoniewicza: Rozkaz zabić - tajemnicze morderstwa po całym kraju — książka oczekująca na wydanie i wydawcę)

Materiały źródłowe[]

Przypisy[]

  1. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
  2. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
  3. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
  4. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
  5. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
  6. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
  7. ↑ http://hu.metapedia.org/wiki/Elbert_J%C3%A1nos
Treści społeczności są dostępne na podstawie licencji CC-BY-SA, o ile nie zaznaczono inaczej.
Advertisement

Fan Feed

More Historia Wiki