Wojna domowa w Chinach − wojna domowa pomiędzy Republiką Chińską a chińskimi komunistami trwająca od 1927 do 1949.
Geneza konfliktu[]
Powstanie i pierwsze lata Republiki Chińskiej[]
W 1894, dzięki inicjatywie Sun Jat-sena powstaje Stowarzyszenie Odrodzenia Chin, które wszczyna kilka anty cesarskich buntów na południu Cesarstwa. W sierpniu 1905 roku łączy się z dwoma innymi stowarzyszeniami i tworzy konfederacje o nazwie Chińska Liga Związkowa. W 1911 roku z powodu rewolucji Xinhai , z tronu cesarskiego ustępuje cesarz Puyi, natomiast, 29 grudnia 1911, Sun Jat-sen, lider ugrupowań buntowniczych zostaje tymczasowym prezydentem Republiki Chińskiej.
Yuan Shikai (na lewo) i Sun Jat-sen ( na prawo) na tle flag wczesnej republiki
Ustępuje jednak, już 13 lutego na rzecz generała Yuana Shikaia. Konfederacja przemienia się w legalną partię polityczną która 25 sierpnia zostaje przemianowana na Kuomintang(KMT). Dość szybko, nowy prezydent Yuan Shikai, rozpoczął przejmowanie władzy.Terroryzuje parlament, zleca zabójstwo Song Jiaorena, kandydata KMT na premiera i delegalizuje Kuomintang. Z powodu represji do Japonii ucieka Sun Jat-sen. Prezydent obwołuje się cesarzem i zmienia konstytucje, dzięki temu obejmuje władze dyktatorską. Mimo prób utrzymania państwa, nowe cesarstwo powoli upada a cesarz umiera w 1916 roku.
Przemiany w Kuomintang i pomoc sowiecka[]
Sun Jat-sen po powrocie do Chin, postanawia przebudować KMT na wzór monopartii o charakterze wodzowskim. Stolica zostaje przeniesiona do Kantonu. Próby poszukiwania pomocy wśród państw zachodu spełzają na niczym. Ostatecznie pomoc w narodowym zjednoczeniu oferują bolszewicy. Partia zostaje przebudowana na wzór radziecki, zostają utworzone siły zbrojne. Środowisko KMT obawia się coraz bardziej wpływu ZSSR, zwłaszcza że w lipcu 1921 roku zostaje powołana Komunistyczna Partia Chin(KPCh). W okresie tym powszechne jest również wstępowanie członków KPCh do KMT. Sun Jat-sen umiera na raka 12 marca 1925 roku, zostawiając władzę Czang Kaj-szegowi, który jest źle nastawiony do komunistów. 9 lipca 1926 roku rozpoczyna się Ekspedycja Północna która ma na celu podporządkować, niezależne ziemie, pod władzą Kuomintangu. Po 10 miesięcznej kampanii zdobyto połowę kraju. Po dotarciu wojsk do rzeki Yangzi, rozpoczęły się rozgrywki między siłami wewnątrz partii. Wojna domowa rozpoczęła się od masowych aresztowań komunistów, wewnątrz partii Kuomintangu (KMT) jak i członków Komunistycznej Partii Chin (KPCh), przez Czang Kaj-szega.
II Rewolucyjna Wojna Domowa w Chinach[]
do uzupełnienia
Wojna[]
Zmagania w tej wojnie zostały przerwane, między innymi atakiem zewnętrznego wroga, Japończyków, w 1937. Wtedy siły nacjonalistów i komunistów połączyły się, zginęło wtedy kilka milionów żołnierzy chińskich. Po kapitulacji Japonii w 1945, walki wewnętrzne wybuchły na nowo. Ostatecznie zakończone proklamowaniem Chińskiej Republiki Ludowej, 1 października 1949 roku, jednak zmagania trwały do maja 1950. Rząd Republiki Chińskiej po tym fakcie uciekł na Tajwan.
Bibliografia[]
- Michał Klimecki: Pekin-Szanghaj-Nankin 1937-1945, Warszawa, Bellona, 2008;
- Jakub Polit: Chiny 1946-1949, Warszawa, Bellona, 2010.