Historia Wiki
Advertisement

Piastowie − pierwsza rządząca w Polsce dynastia. W królestwie polskim rządziła od ok. 950 roku do 1370. Najstarsze linie piastowskie to Piastowie mazowieccy (linia wygasła w 1526 r.). Niektóre linie piastowskie na Śląsku przetrwały nawet do 1675 roku.

Zasięg rządów[]

Zmiany terytorialne Polski w okresie pierwszych Piastów[]

Rok Władca Zmiana
ok. 950 - 960 Mieszko I

ziemię zjednoczone przez Mieszka:

  • Wielkopolska
  • Kujawy
  • Mazowsze
  • Pomorze Gdańskie
  • teren dzisiejszego woj. łódzkiego
  • ziemia sandomierska
  • Grody Czerwieńskie

967

Mieszko I

opanowanie Pomorza Gdańskiego

972 Mieszko I opanowanie Pomorza Zachodniego

ok. 981

Mieszko I utrata Grodów Czerwieńskich na rzecz Rusi Kijowskiej
ok. 990 Mieszko I przyłączenie Małopolski i Śląska
1003 Bolesław I Chrobry opanowanie Słowacji oraz Moraw; utracone prawdopodobnie w 1031 roku podczas najazdu Konrada II i Jarosława Mądrego
1007 Bolesław I Chrobry utrata Pomorza Zachodniego
1018 Bolesław I Chrobry na mocy pokoju w Budziszynie do Polski trafiają Łużyce i Milsko
1018 Bolesław I Chrobry przyłączenie Grodów Czerwieńskich w drodze powrotnej z wyprawy kijowskiej
1031 Mieszko II Lambert utrata Łużyc, Milska oraz Grodów Czerwieńskich
1039 Kazimierz I Odnowiciel

po bezkrólewiu Polska utraciła:

  • Pomorze Gdańskie
  • Mazowsze
  • Śląsk
1047 Kazimierz I Odnowiciel odbicie Mazowsza od księcia pogańskiego Miecława
1050 Kazimierz I Odnowiciel odzyskanie Śląska
1090 Władysław I Herman krótkie opanowanie Pomorza Gdańskiego, już w tym samym roku Pomorze oddzieliło się od Polski
1119 Bolesław III Krzywousty ostateczne podbicie Pomorza Gdańskiego
1122 Bolesław III Krzywousty Pomorze Zachodnie staje się polskim lennem

Rozbicie dzielnicowe[]

W 1138 roku Bolesław III Krzywousty zmarł. Nie chcąc, aby jego synowie walczyli o władze przed śmiercią ustanowił testament. Zakładał on, że każdy z jego pięciu synów dostanie dzielnicę, a władzę zwierzchnią nad nimi sprawować będzie senior. Seniorem zostawał najstarszy członek rodu Piastów. Już w XIII wieku upadła zasada senioratu, a o tron krakowski Piastowie zaczęli toczyć między sobą wojny co poważnie osłabiło kraj. Po dwustu latach rozbicia dzielnicowego proces, który miał zjednoczyć Polskę zaczął Władysław I Łokietek. Częściowo mu się to udało. Władał jednak malutkim państwem mającym około 100 km². W skład jego państwa na początku panowania w 1306 roku wchodziły następujące tereny: ziemia krakowska, ziemia sandomierska, ziemia kaliska, ziemia sieradzka, ziemia łęczycka, Kujawy, ziemia dobrzyńska oraz Pomorze Gdańskie.

Zmiany terytorialne Polski po 1306 roku
Rok Zmiana
1308/1309 utrata Pomorza Gdańskiego na rzecz Zakonu Krzyżackiego
1314 przyłączenie do Polski Wielkopolski
1331 zajęcie przez Krzyżaków Kujaw
Podboje Kazimierza Wielkiego
Rok Ziemia
1339 ziemia wieluńska
1343 Kujawy (na mocy pokoju wieczystego w Kaliszu)
1343 Wschowa
1349 Ruś Halicka, ziemia przemyska
1351 przyłączenie ziemii płockiej i terenów między Wizną a Rajgrodem, Mazowsza jako lenno, 
1365 Santok
1366 ziemia włodzimierska i Podole jako lenno
1368 Wałcz

Poczet Piastów, władców Polski[]

Pogrubiono królów.

Pierwsi Piastowie[]

Władcy rozbicia dzielnicowego[]

Z początku mieli być to władcy zwierzchni, jednak już na początku XIII wieku zasada senioratu upadła i Polska rządzona była przez wielu mało znaczących książąt walczących między sobą o tron krakowski. Rekordzistą był Mieszko Stary oraz Leszek Biały, którzy zyskiwali i tracili tron aż cztery razy.

Później władzę objął Przemyślida Wacław II (1291-1305, koronacja: 1300). Przemysł II rządził w Wielkopolsce i na Pomorzu (1295-1296), w 1295 r. koronowany na króla Polski. Później krótko rządził Wacław III (1305-1306). Po nim władzę znowu objęli Piastowie - ostatnia dwójka rządziła Polską zdjednoczoną, aczkolwiek małą, bez Śląska.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego na tron wstąpili Andegawenowie. Piastowie jednak nadal sprawowali rządy na poszczególnych terenach. W czasie rozbicia dzielnicowego powstało kilkadziesiąt piastowskich państewek. 

Najdłużej rządzili na Śląsku. Ostatni Piast w linii męskiej umarł w 1675 roku, a był to książę legnicko-brzeski Jerzy Wilhelm.

Advertisement