Kampania wrześniowa − pierwszy etap II wojny światowej trwający od agresji Niemiec na Polskę 1 września 1939 do złożenia broni przez Samodzielną Grupę Operacyjną "Polesie" 5 października 1939.
Nazwa kampania wrześniowa pochodzi od miesiąca, w którym rozgrywały się główne walki pomiędzy siłami III Rzeszy i II Rzeczpospolitej. Inne nazwy tego okresu to wojna obronna 1939 i kampania polska.
Atak Niemiec[]
Pierwotnie Adolf Hitler chciał zaatakować Polskę 26 sierpnia. Jednak musiał anulować swój rozkaz, ponieważ 25 sierpnia Polska zawarła sojusz z Wielką Brytanią. Ponadto przywódca III Rzeszy otrzymał informację od Mussoliniego, że Włochy nie przystąpią do wojny przeciw Polsce.
W ostatnim tygodniu pokoju dyplomacja niemiecka czyniła wszystko, aby skutecznie izolować Polskę. Propaganda III Rzeszy informowała o rzekomych prześladowaniach mniejszości niemieckiej w Polsce. Punktem kulminacyjnym przygotowań była tzw. prowokacja gliwicka. Była ona pretekstem do rozpoczęcia działań przeciwko Polsce. Niemiecki plan wojny z Polską nazywał się Fall Weiss.
Atak Niemiec na Polskę rozpoczął się rankiem 1 września 1939 roku. O godzinie 4:45 zacumowany w porcie gdańskim pancernik Schleswig-Holstein rozpoczął ostrzał polskiej placówki wojskowej na Westerplatte. W Gdańsku Niemcy zaatakowali również gmach Poczty Polskiej, której obrona trwała całą dobę. Wcześniej Luftwaffe zbombardowało Wieluń.
Walka z Niemcami[]
Zbombardowany Wieluń.
Orędzie prezydenta Ignacego Mościckiego do narodu.
Niszczenie przez żołnierzy Wehrmachtu godła Rzeczypospolitej na budynku Komisariatu Rządu RP w Gdyni.
Płonący Zamek Królewski w Warszawie.
Atak Związku Radzieckiego.
Przez pierwsze 3 dni obrony trwała tzw. bitwa graniczna. Doszło wówczas wtedy do bitwy pod Mokrą, gdzie Niemcy stracili wiele czołgów. Jednak linia obrony została przerwana w kilku miejscach. Siły polskie zaczęły się wycofywać na linię Wisły i Sanu. W dniach 7-10 września 720 Polaków dowodzonych przez kapitana Władysława Raginisa broniło Wizny. Bitwa ta jest określana mianem polskich Ternopil, ponieważ siły polskie, mimo olbrzymiej przewagi w wyposażeniu i liczebności, postanowiły nie składać broni i walczyć do końca.
Wkrótce celem Naczelnego Wodza PSZ Edwarda Rydza Śmigłego stało się skrócenie frontu i ocalenie jak największej liczby polskich jednostek wojskowych. Oczekiwano na nadchodzącą pomoc aliantów, która nie została udzielona. Wielka Brytania i Anglia prowadziły tzw. dziwną wojnę polegającą m.in. na zrzucaniu nad państwem niemieckim ulotek nakazujących wstrzymanie walk.
Dnia 9 września Armia "Poznań" zaatakowała oddziały niemieckie w rejonie Łęczycy, Sochaczewa i Kutna. Rozpoczęła się bitwa nad Bzurą zakończona 22 września. Była ona największym starciem kampanii wrześniowej – zginęło w niej 15 tysięcy polskich żołnierzy, a kolejne 100 tysięcy trafiło do niewoli.
Atak Związku Radzieckiego[]
Nocą z 16 na 17 września 1939 roku ambasador Polski w Moskwie został wezwany do Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych. Wiaczesław Mołotow oświadczył wówczas w specjalnej nocie, że w wyniku agresji Niemiec, państwo polskie przestało istnieć, dlatego Armia Czerwona jest zobowiązana wkroczyć od wchodu i wziąć pod opiekę dobra ludności zachodniej Ukrainy i Białorusi. Ambasador odmówił przyjęcia noty, jednak jego opór nie miał znaczenia. W tym czasie Armia Czerwona wkroczyła na Kresy Wschodnie i zajęła obszar po wschodnią Lubelszczyznę. Wojsko polskie nie stawiało oporu, mimo że w tym czasie na terenach wschodnich stacjonowało wiele polskich oddziałów. Obrońca Lwowa generał Władysław Langner skapitulował przed Sowietami, mimo że był atakowany także przez Niemców. Mimo braku szans w starciu z potężną Armią Czerwoną, niektóre posterunki Korpusu Ochrony Pogranicza broniły się z wielką determinacją.
Zakończenie walk[]
Polacy nie przewidywali, że wrogowi uda się dotrzeć aż do Warszawy. 23 września wojska hitlerowskie przystąpiły do szturmu na stolicę Polski. W wyniku walk zniszczeniu uległo około 10% zabudowań miasta. Mimo ogromnych spustoszeń i strat ludności miasta, zagrzewana do walki przez prezydenta Starzyńskiego Warszawa nadal się broniła. Jednak w wyniku zajęcia przez okupantów większości ziem polskich, 28 września stolica Rzeczpospolitej skapitulowała. Dzień później podobnie uczyniła twierdza Modlin. Opór stawiał jeszcze garnizon polski na Mierzei Helskiej dowodzony przez kontradmirała Józefa Unruga. Placówka skapitulowała dopiero 2 października. W dniach od 2 do 5 października pod Kockiem walkę prowadziła już tylko Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" dowodzona przez generała Franciszka Kleeberga. Ostatnia regularna armia polska złożyła broń rankiem 6 października.
Alianci a kampania wrześniowa[]
Po ataku III Rzeszy na II Rzeczpospolitą rządy Wielkiej Brytanii i Francji zażądały od Hitlera wstrzymania działań wojennych, grożąc wypełnieniem swoich zobowiązań sojuszniczych. Wobec odmowy 3 września 1939 roku kraje te oficjalnie wypowiedziały Niemcom wojnę. Nie spieszyły się jednak z podjęciem działań militarnych, zajmując jedynie niektóre przygraniczne obszary. Alianci skupili się zaś na prowadzeniu tzw. wojny siedzącej, nazywanej też dziwną wojną, która ograniczała się do prowadzeniu patroli na granicy z Niemcami i zrzucaniu nad państwem niemieckim ulotek i wystawianiu plakatów o treści Prosimy nie strzelać. My nie strzelamy.
Źródła[]
- Poznać przeszłość. Wiek XX. Podręcznik do historii dla szkół ponadgimnazjalnych. Wydawnictwo Nowa Era.