Historia Wiki
Advertisement

Bolesław III Krzywousty (ur. 20 sierpnia 1086, zm. 28 października 1138) – książę Polski w latach 1102-1138, syn Władysława I Hermana i Judyty z rodu Przemyślidów, chociaż się nie koronował uważany powszechnie za jednego z najwybitniejszych władców Polski. Jego największym sukcesem jest przyłączenie Pomorza do Polski. Zasłynął także z katastrofalnego w skutkach testamentu rozpoczynającego Rozbicie dzielnicowe Polski.

Wojny Bolesława Krzywoustego[]

Z Sieciechem i ojcem[]

  • 1097 - z okazji konsekracji katedry gnieźnieńskiej Zbigniewa wypuszczono, a Władysław uznał go pełnoprawnym synem. Wyprawił także jego i Bolesława na wyprawę na Pomorzan. Bracia jednak zawrócili, a przestrzaszony tym Herman wydzielił im dzielnicę - Zbigniew dostał Wielkopolskę, a Bolesław Śląsk. Najprawdopodobniej to wydarzenie wywołali możni wykorzystując do tego książęta.
  • 1100 - Bolesław dostał informację o rzekomym niebezpieczeństwie ze strony Sieciecha. Razem z bratem ruszył na ojca i wojewodę. Rozlewu krwi jednak nie było, Władysław przeszedł na stronę synów, a Sieciech uciekł do pobliskiego Sieciechowa po drugiej stronie Wisły. Wtedy stała się rzecz dziwna, Władysław nocą przepłynął rzekę i połączył się z Sieciechem. Na to Bolesław i Zbigniew poczęli zdobywać zbrojnie cały kraj. Bolesław opanował Małopolskę, a Zbigniew miał Mazowsze, ale nie udało mu się z Płockiem. W grodzie już czekał Władysław Herman, który w końcu, aby zapobiec wojnie domowej zgodził się wygnać Sieciecha. Przez ostatni rok życia rządził samodzielnie.

Wojna domowa o władzę[]

  • Jacobi 1828 Boleslaw III Krzywousty

    Obraz Jana Bogumiła Jacobiego

    Boleslaus III of Poland

    Grafika Aleksandra Lessera

    Boleslaus III of Poland in Sarmatiae Evropeae Descriptio

    Rycina Alessandra Guagniniego z 1578 roku

    1102 - 1106 - wojna domowa między Bolesławem a Zbigniewem, rządzili oni jednocześnie krajem, prowadzali osobną politykę zagraniczną oraz mieli odmiennnych sojuszników. Zbigniew zajął Mazowsze, a Bolesław Małopolskę, ziemię łęczycką oraz ziemię sieradzką.
    • Sojusznicy (po 1102 roku obaj książęta zaczęli ich szukać)
      • Bolesława popierały polskie rodu: Awdańcy, Jastrzębcy, Piotr Włost, część kleru z biskupem krakowskim Baldwinem na czele, po stronie Bolesława były także liczne rody związane wcześniej z palatynem Sieciechem - Toporczykowie, Powałowie oraz Odrowąże. W 1103 roku Bolesław poślubił Zbysławę kijowską z dynastii Rurykowiczów czym zaskarbił sobie poparcie Rusi, w 1105 roku nawiązał też ściślejszy sojusz z węgierskim królem Kolomanem. 
      • Zbigniew szukał wsparcia na dworze czeskim i wśród Pomorzanów. Po jego stronie opowiadał się także arcybiskup gnieźnieński Marcin, a także rody Prawdziców i Turzymów z komesem Magnusem na czele
    • Wydaje się, że przez większość wojny Zbigniew miał przewagę, w 1106 roku Bolesław zaproponował mu umowę, według której Zbigniew miałby zostać seniorem sprawującym władzę zwierzchnią. Zbigniew nie zgodził się. Rozjuszony Bolesław ruszył na brata, zdobył Kalisz i Mazowsze, starszy z braci przestraszył się przebiegu akcji i uciekł na Ruś.
  • 1107 - na skutek mediacji Zbigniew powrócił do kraju, ale musiał się zadowolić wydzieleniem mu dzielnicy - Mazowsza. Władcą zwierzchnił został Bolesław. Do Bolesława przyłączyli się dawni sojusznicy Zbigniewa - arcybiskup Marcin oraz komes Magnus. Jeszcze zimą 1107/1108 roku Bolesław pod pretekstem nie dostarczenia posiłków na wyprawę na Pomorzanów rozpoczął działania zbrojne przeciw bratu, w rezultacie władca Mazowsza musiał uciekać z kraju.

Z Cesarstwem Rzymskim[]

  • 1109 - król niemiecki, Henryk V chciał przywrócić Zbigniewa na polski tron i zainterweniował zbrojnie, uznawał książęta Polski za lenników Cesarstwa i chciał, aby tak pozostało. Bolesław jednak nie mając szans w bezpośrednim starciu prowadził wojnę skupioną na obronie poszczególnych grodów. Do historii przeszła bitwa pod Głogowem znana jako Obrona Głogowa. Niemcy próbowali zdobyć gród, wzięli polskich zakładników, a potem wykorzystali jak tarczę. Polacy jednak nie dali się tak psychicznie pokonać i strzelali do swoich krewnych. Przeciwnicy zostali wyparci, pokonani później jeszcze pod Psim Polem, ale Bolesław nadal prowadził napady na Czechów.
  • 1111/1112 - zgoda Bolesława na powrót Zbigniewa do Polski, jednak po przybyciu do Polski został oślepiony i uwięziony. Wkrótce potem zmarł. Bolesław chcąc zmyć grzech bratobójstwa udał się na pielgrzymkę do Węgrzech i pościł przez czterdzieści dni. Chociaż najprawdopodobniej łzy były fałszywe to jednak oficjalnie zmył z siebie grzech i na nowo zyskał uznanie poddanych

Podbój Pomorzan[]

  • 1102 - wyprawa dotarła aż pod Białogard
  • 1103 - wyprawa dotarła do Kołobrzegu
  • 1105 - atak na Santok, jednak ze względu na brak pomocy brata nie przyniósł on zwycięstwa
  • 1107/1108 - kolejne dotarcie do Kołobrzegu, przez krótki czas Pomorzanie musieli przyjąć zwierzchnictwo Bolesława
  • 1108 - wyprawa zbrojna pod Czarnków
  • 1108/1109 - wyprawa zbrojna pod Wieleń
  • 1109 - Bitwa pod Nakłem
  • 1113 - pierwsza wyprawa na Pomorze Gdańskie, zdobycie Nakła i Wyszogrodu
  • 1116 - druga wyprawa na Pomorze Gdańskie, która podeszła aż po Słupsk
  • 1119 - trzecia wyprawa i ostateczne przyłączenie Pomorza Gdańskiego do Polski, a tamtejszych książąt ustanowienie swoimi wasalami
  • 1122 - wyprawa militarna mająca na celu przyłączenia Pomorza Zachodniego przeprowadzona razem z księciem saskim Lotarem, Bolesław zhołdował ujście Odry (książę pomorski Warcisław I, a nawet dalsze ziemię, wybrzeże niedaleko wyspy Rugii. Lotar pokonał plemiona wchodzące w skład dawnego Związku Wieleckiego. Bolesław miał nawet złożyć hołd lenny z Pomorza Zachodniego, aby Lotar uznał panowanie Krzywoustego i oddał mu we władanie jeszcze wyspę Rugię.
  • 1128 - powtórzenie warunków układu między Lotarem a Bolesławem zawartym w 1122 roku

Chrystianizacja Pomorza i sprawy polsko-papieskie[]

  • 1124 - Otto z Bambergu na prośbę Bolesława wyrusza z misją chrystianizacyjną na Pomorze, ochrzcił podczas niej tysiące ludzi
  • 1124 - wizyta legata papieskiego Idziego w Polsce; aby łatwiej schrystianizował Pomorze ustanowione zostały nowe diecezję - lubuska i kujawska z siedzibą we Włocławku
  • 1128 - druga misja Ottona do Pomorza, w tym samym roku Otto rozwiązał spór między Bolesławem a pomorskim Warcisławem.
  • 1131 - za sprawą arcybiskupa magdeburskiego Norberta z Xantem, który wystąpił z roszczeniami do Polski powołując się na sfałszowany dokument z czasów Bolesława Chrobrego papież Innocenty II w bulli podporządkował biskupstwo poznańskie Magdeburgowi
  • 1133 - druga bulla papieska podporządkowująca Magdeburgowi całą Polskę
  • 1134 - śmierć Norberta z Xantem
  • 1135 - Zjazd w Merseburgu, w którym to Bolesław składa hołd cesarzowi Lotarowi II z Pomorza Zachodniego, a w zamian uzyskuje jego poparcie w sprawie papieskiej
  • 1136 - ostatecznie Innocenty II potwierdza istnienie metropolii gnieźnieńskiej

Śmierć i testament[]

Bolesław Krzywousty zmarł 20 października 1138 roku. Ponieważ miał dużo synów, pragnął, aby jego potomkowie nie walczyli ze sobą o władzę jak chociażby on ze Zbigniewem. Ustanowił testament (umowę sukcesyjną), która weszła w życie po jego śmierci. Nowy ustrój Polski polegał na tym, że władzę w państwie obejmował senior, czyli najstarszy z rodu Piastów. Był władcą zwierzchnim, początkowo dzielnica senioralna obejmowała ziemię krakowską, sieradzką, część Kujaw, Wielkopolskę z Gnieznem, Pomorze Gdańskie oraz lenne Pomorze Zachodnie. 

Dzielnice podlegające władzy seniora i ich władcy:

W praktyce książęta szybko zaczęli ze sobą konkurować o większą władzę. Już w XIII wieku Polska była podzielona na dziesiątki małych księstw (szczególnie Śląsk), które walczyły ze sobą. Ambitny plan Krzywoustego się nie udał.

Żony i dzieci[]

Źródła[]

  • Bolesław Krzywousty, tom 7 kolekcji Władcy Polski, wydawnictwo Hachette 2009

Advertisement