Bitwa pod Legnicą na miedziorycie Matthäusa Meriana Starszego (1630)
Ruchy wojsk tatarskich w 1241 roku
Bitwa pod Legnicą − bitwa rozegrana 9 kwietnia 1241 roku między siłami piastowskimi a Mongołami.
Przebieg[]
Mongołowie byli wojownikami z jednego z największych imperiów tamtych czasów - imperium stworzonego przez Temudżyna, który przyjął tytuł Czyngis Chana. W 1240 roku najeźdźcy zdobyli Kijów i ruszyli na ziemię Piastów. W tym czasie rządził w Krakowie syn Henryka I Brodatego, Henryk II Pobożny.
Mongołowie nie planowali ataku na ziemię piastowskie. Inwazja była fragmentem szerszego planu, który zakładał pokonanie Węgrów, którzy byli lokalną potęgą w tamtych czasach. Tatarzy (inna nazwa Mongołów) mieli pokonać posiłki wystawione przez Piastów, a potem połączyć się z głównymi siłami na Węgrzech. 13 lutego 1241 roku nastąpiła pierwsza bitwa sił polskich z przybyszami z Azji. Mongołowie zawsze przed wejściem na terytorium wroga wystawiali tam małe oddziały zwiadowcze - jeden z nich na początku 1241 r. podbił Sandomierz. 13 lutego oddział rycerstwa małopolskiego pod Turskiem pod wodzą namiestnika krakowskiego (pod nieobecność Henryka Pobożnego) Włodzimierz zagrodził drogę wojskom tatarskim. Zadał im ciężkie starty, ale kiedy Małopolanie upojeni zwycięstwem zaczęli łupić obóz Tatarów ci wystosowali kontrofensywę i rozbili siły polskie.
Dopiero na początku marca Mongołowie wystawili główne siły. 18 marca wojska małopolsko-sandomierskie poniosły klęskę pod Chmielnikiem, ludzie uciekali z Krakowa i kiedy Tatarzy wchodzili do miasta zastali je puste. 31 marca Tatarzy wychodząc z Krakowa podpalili go.
Pod Raciborzem, Mieszko II Otyły rozbił straż przednią Mongołów. Było to jedyne zwycięstwo w wojnie polsko-tatarskiej. Ku zaskoczeniu Henryka Tatarzy ominęli Wrocław i ruszyli na Legnicę, gdzie książę zbierał siły. Zanim doszły posiłki z dalej położonych części Polski i czeskie Henryk musiał rozpocząć bitwę. Na jego wojsko składały się oddziały śląskie (w tym oddział opolski Mieszka Otyłego) oraz wielkopolski, a także ocaleni rycerze z ziemi krakowskiej. Do Legnicy ściągnęli także templariusze, Krzyżacy oraz joannici - zakony rycerskie. Do bitwy doszło 9 kwietnia. Liczebność armii była zbliżona - po obu stronach stanęło 7-8 tys. ludzi. Straż przednią stanowiły zakony rycerskie, ochotnicy i górnicy z kopalni złota w Złotoryi, dowodził nimi książę czeski Bolesław Dypoldowic, zwany Szepiołką. Za nimi stanęły dwa oddziały. Lewy, hufiec Mieszka Otyłego oraz prawy, ocaleni z ziemi krakowskiej pod wodzą Sulisława. Czwarty oddział stanowiło rycerstwo śląskie pod wodzą księcia Henryka Pobożnego.
Pierwszy do ataku ruszył oddział Szepiołki, uderzając w środkowy hufiec tatarski. Oddział został otoczony i praktycznie wycięty w pień. Zginął dowódca, Bolesław. Wtedy do walki ruszyły dwa następne oddziały, Sulisława i Mieszka. Wywołały one przestrach u Tatarów, którzy myśleli, że zwycięstwo już zapadło i wycięli siły główne. Szeregi mongolskie załamały się. Wtedy Mieszko Otyły dopuścił się strasznego błędu. Ktoś wołał "Biegnijcie, biegnijcie" (uciekajcie, uciekajcie). Mieszko myślał, że woła to przyjaciel, a nie wróg do swoich oddziałów i zaczął się wycofywać. Gdyby tego nie zrobił, wygrałby. Chcąc uratować jeszcze bitwę widząc uciekających Opolan, Henryk rzucił do walki rycerstwo śląskie. Tatarzy użyli gazów bojowych. Polacy rzucili się do ucieczki. Henryk Pobożny został okrążony i ścięty.
Po zwycięstwie Tatarzy ruszyli na Legnicę. Tam jednak zobaczyli zamknięte bramy i załogę na murach. Obrońcy nie dali zmiękczyć się zatkniętą na pal głową Henryka. Nie mając odpowiedniego sprzętu Tatarzy musieli zaniechać zdobywania zamku. Po dwóch tygodniach plądrowania wycofali się na Węgry. Wtedy można było zacząć chować zmarłych. Identyfikacja Henryka trwała długo, a rozpoznawała go żona Anna po tym, że na lewej stopie miał sześć palców. Został pochowany w kościele franciszkańskim św. Jakuba we Wrocławiu. Kiedy otwarto jego grób w 1832 roku ciało szkielet rzeczywiście miał sześć palców u stopy.
Oddziały węgierskie Beli IV 11 kwietnia 1241 roku poniosły porażkę pod Mohi, nad rzeką Sajo. Mongołowie plądrowali bez przeszkód Nizinę Węgierską. Najeździ wycofali się w 1242 roku, kiedy zostali wezwani na wybór nowego wielkiego chana po śmierci starego.