Aleksander Jagiellończyk (ur. 5 sierpnia 1461 w Krakowie, zm. 19 sierpnia 1506 w Wilnie) − król Polski i Wielki Książę litewski. Syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki.
Biografia[]
Aleksander Jagiellończyk urodził się 5 sierpnia 1461 roku jako jedno z czternastu dzieci Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. 7 czerwca 1492 roku zmarł jego ojciec, który był królem Polski i wielkim księciem litewskim, więc jego brat Jan I Olbracht został mianowany królem zachodniego sąsiada Litwy, a sam Aleksander został ustanowiony władcą swojej ojczyzny, tym samym kończąc unię personalną między tymi dwoma państwami.
W latach 1492-1494 toczył on wojnę z Wielkim Księstwem Moskiewskim, w wyniku której utracił Wiaźmę i kontrolę nad częścią Księstw Wierchowskich. By ułożyć pokojowe relacje między Moskwą a Litwą, Aleksander zdecydował się poślubić córkę Iwana III Srogiego, Helenę Moskiewską. Niestety zbytnio mu to nie pomogło, gdyż w latach 1500-1503 toczył z Moskwą kolejną wojnę, w wyniku której utracił część Zadnieprza, a sam konflikt zmusił go do podpisania sojuszu z mistrzem inflanckiego zakonu krzyżackiego Wolterem van Plettenbergiem. 3 października 1501 roku sejm walny w Polsce wybrał Aleksandra na następcę jego brata na polskim tronie. Do koronacji doszło w katedrze na Wawelu 12 grudnia 1501 roku. Mimo objęcia tronu w Polsce, Aleksander nie zrezygnował z władzy na Litwie, tym samym przywracając zakończoną wcześniej unię personalną.
Na początku panowania zarzucano mu, że dba bardziej o Litwę niż o Polskę, bo rzeczywiście dużo tam zrobił: rozbudował Wilno, lokował wiele miast, uporządkował litewskie sprawy skarbowe. [1]
W 1503 roku wydał dwa akty: akt w Mielniku, na mocy którego zrezygnował z zasady dziedziczności tronu na Litwie oraz drugi, na mocy którego władza ustawodawcza w połączonym państwie polsko-litewskim została przekazana senatorom, której podlegać miał także król. Dwa lata później przywrócił on jednak zasadę dziedziczności tronu w swojej ojczyźnie, a także ustanowił znaną powszechnie konstytucję Nihil Novi, co w języku łacińskim oznaczało nic nowego. Na mocy tej konstytucji władza ustawodawcza przechodziła do kompetencji całego parlamentu, czyli sejmu, senatu i króla. W tym samym roku ustanowiono też kolejny ważny dokument w politycznej historii Polski i Litwy, czyli Statut Łaskiego, zbiór przywilejów szlacheckich oraz statutów kościelnych i praw miejskich.
W 1506 roku Aleksander zachorował, co wywołało u niego paraliż, więc nie mógł osobiście bronić Litwy przed kolejnym atakiem ze strony Tatarów. W tym celu wysłał oddział obronny, który pokonał najeźdźców, przypieczętowując ostatni sukces władcy. Aleksander zmarł 19 sierpnia tego samego roku na Wilnie i jest jedynym polskim królem, który w tym mieście jest pochowany.
Przypisy
- ↑ Encyklopedia Historia, wydawnictwo Greg, praca zbiorowa
Źródła[]
- Poczet królów i książąt polskich wydawnictwa Park.