Średniowiecze – epoka historyczna dzieląca starożytność i czasy nowożytne (476 r. - 1453/1492 r.).
Etymologia
Włoscy humaniści z epoki renesansu, posiadający sentyment to antyku i kulturalnego świata rzymskiego oraz greckiego, postanowili nazwać okres występujący między odrodzeniem a starożytnością. Nazwano go średniowieczem (łac. Medium aevum, wł. Medioevo - okres występujący pomiędzy, po środku).
Określenie ciemne wieki wbrew powszechnej opinii nie pochodzi od częstego braku edukacji czy przesądnego społeczeństwa. Pojęcie to jest używane przez historyków dla określenia okresu w średniowieczu (tzw. wczesne średniowiecze, trwające od V w. do końca X w.), gdy źródła oraz wiedza pisana była ciężko dostępna po upadku cesarstwa.
Opis
Jest to okres rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa, formowania feudalnych monarchii oraz rozwoju języków narodowych. Sztuka tego okresu była silnie związana z chrystianizmem. Filozofia nawiązywała do starożytności (Platon, Cycero, Arystoteles) i przejęła szereg antycznych założeń estetycznych. Jej podstawy tworzyli św. Augustyn (augustianizm) i św. Tomasz (tomizm). Cechował ją teocentryzm i uniwersalizm. Literatura, pisana zarówno po łacinie jak i w językach narodowych, podporządkowana była religii: poruszała tematykę sakralną, prezentując ją w formie alegorycznej. Rozwijały się takie gatunki jak: hymn, misterium, moralitet, hagiografia. Powstawała też łacińska poezja świecka, okolicznościowa i dworska - panegiryki, epigramaty. Około X w. zaczęła powstawać literatura w językach narodowych: epika rycerska, sagi, poezja skaldów, liryka prowansalska, romans. Rozwijała się też kultura ludowa. W Polsce średniowiecze rozpoczyna się wraz z przyjęciem chrztu, w 966 r., i nawiązaniem kontaktów kulturalnych z Europą Zachodnią. I tutaj rozwija się historiografia (Gall Anonim XII w.), powstają pieśni religijne (Bogurodzica XIII w.). Na przełomie XIV i XV w. zaczęto przyswajać językowi polskiemu teksty Pisma Świętego oraz tworzyć kazania, apokryfy, żywoty świętych w języku polskim. Cechy tej literatury to: moralizatorstwo, alegoryzm, uniwersalizm.